زینب حزباوی - دانش آموخته دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس
سید حمیدرضا صادقی - نویسنده مسوول: استاد، گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس
مهدی غلامعلی فرد - استادیار، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس

پژوهش حاضر به منظور ارزیابی شاخص های سلامت آبخیز مبتنی بر مسایل اصلی حاکم بر مدیریت جامع حوزه های آبخیز برنامه ریزی شده است. به همین منظور، کاربرد مدل مفهومی ارزیابی سلامت آبخیز مبتنی بر شاخص های فشار-حالت-پاسخ(PSR) در حوزه آبخیز شازند واقع در استان مرکزی در چهار سال 1365، 1377، 1387 و 1393 مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور، اطلاعات و نقشه های پایه مورد نیاز تهیه و معیارهای مناسب برای ارزیابی سلامت آبخیز با توجه به موجودیت و قابلیت دسترسی اطلاعات استخراج و شاخص های فشار، حالت،پاسخ و شاخص جامع سلامت (CHI) مبتنی بر معیارهای منتخب محاسبه شدند. سپس تغییرپذیری سلامت در سطح آبخیز و زیرآبخیز های مطالعاتی با استفاده از مدل بومی شده PSR و شاخص های استاندارد شده در سال های مطالعاتی صورت گرفت. نتایج حاصل از تلفیق هندسی شاخص های مطالعاتی مدل مورد استفاده بر تغییرپذیری زمانی و نقش کنترل کنندگی هر یک از شاخص های مطالعاتی بر ارزیابی سلامت در مقیاس های مطالعاتی تاکید داشت. با وجود این وضعیت نسبی سلامت آبخیز شازند بر اساس مدلPSRنسبتا ناسالم (33/0CHI<) و توزیع زمانی آن در سال های مختلف یکسان نبوده است. هم چنین با تحلیل نتایج مشخص شد که شاخص های فشار و حالت در چهار سال مطالعاتی اختلاف معنی داری (41/0> P) نداشتند اما شاخص پاسخ اختلاف معنی داری (004/0

آبخیز سالم، پایش، سلامت بوم سازگان، مدل مفهومی، نیروی محرکه