رضا بیات - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری
مجید محمودآبادی - دانشجوی خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

فرسایش خاک و تولید رسوب تحت تاثیر عوامل مخلتفی بوده که اثرات متقابل بین این عوامل از اهمیت زیادی برخوردار است. این تحقیق با هدف بررسی نقش برخی از عوامل مدل های تجربی MPSIACو EPM در برآورد رسوب ، در حوضه طالقان انجام شده است. ارزش عوامل ساختاری مدلها و خصوصیات حوضه با گرفتن نقاط تصادفی و با استفاده از GIS استخراج و از این طریق نرم افزارهای آماری پردازش های لازم برای تعیین همبستگی و رگرسیون چند متغیره انجام شد. نتایج نشان داد که درجه حرارت متوسط سالیانه با تولید رسوب مدل MPSIACهمبستگی منفی و معنی داری دارد ولی در مدل EPM این عامل تاثیر معنی داری را نشان نداد. بارندگی و شیب با میزان رسوب تولیدی هر دو مدل همبستگی مثبت و معنی داری را نشان دادند. همچنین با افزایش ارتفاع از سطح دریا، رسوب برآوردی مدل MPSIAC درصد تاج پوشش باعث کاهش و درصد اراضی لخت موجب افزایش تولید رسوب می شود ولی در مورد مدل EPM این دو عامل تاثیر معنی داری را نشان نداند . در مدلهای رگرسیونی EPM و MPSIAC به ترتیب عوامل امتیاز زمین شناسی و درصد تاج پوشش با کنترل 82 و 49 درصد تغییرات تولید رسوب، بیشترین اهمیت را دارند. شیب و ارتفاع رواناب سالیانه به ترتیب در درجه های دوم وسوم اهمیت قرار دارند.

تولید رسوب ، پوشش اراضی ، عامل زمین شناسی ، MPSIAC ، EPM و طالقان