احسان اشکنانی - کارشناس ارشد HSE، دانشگاه تهران، تهران، ایران
مرتضی چراغی - استادیار، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران
سعید گیوه چی - استادیار، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران
سعید کریمی - استادیار، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

مقدمه: در دهه های اخیر حوادث زیادی در صنایع نفت و گاز رخ داده است که منجر به حریق، انفجار و یا رهایشمواد سمی در محیط شده است. این حوادث اغلب بدلیل ناهماهنگی و ارتباطات نامناسب، عدم وجود برنامه ریزیصحیح برای واکنش گروه ها، منجر به خسارت و آسیب های فراوان جانی، مالی و زیست محیطی می گردند. بنابراینوجود طرح های واکنش در شرایط اضطراری به عنوان یکی از ملزومات سیستم های مدیریتی به جهت کنترل و کاهشاثرات رویدادها، ضروری قلمداد می گردد. بی شک صنعت بهره برداری گاز و خط لوله انتقال، بدلیل فشار بالایعملیاتی و وجود مواد سمی از جمله صنایع پرخطر و در معرض حوادث محسوب می شوند. هدف از این مطالعهطرح ریزی واکنش در شرایط اضطراری مبتنی بر نقاط ضعف و قوت سازمان می باشد.روش بررسی: در این پژوهش، شاخص های لازم برای تدوین برنامه واکنش در شرایط اضطراری با استناد بهاستاندارد از جمله ERG و FEMA استخراج گردید. به جهت ارایه اطلاعات بومی شده و دقیق، پرسش نامه ای طراحی شده و نظر کلیه خبرگان امر در یک شرکت بهره برداری نفت و گاز جمع آوری شد. این اطلاعات با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای در نرم افزار SPSS24مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج: نتایج نهایی آزمون تی جهت سنجش معیارهای برنامه واکنش در شرایط اضطراری نشان می دهد که شاخص های شناخت و ارزیابی و همچنین اطلاع رسانی، هشدار و خدمات اضطراری با میانگین های به ترتیب (3/6 و 3/9) در شرایط خوب و قابل قبول ارزیابی می شوند. شاخص های آموزش و مانور همچنین تخصیص و تجهیز منابع با میانگینهای به ترتیب (3و 3/15) در شرایط متوسط و قابل بهبود ارزیابی می شوند. شاخص های هماهنگی و سازماندهی نیروی انسانی با میانگین های به ترتیب (2/3 و 2/6) در شرایط بد و نیازمند بهبود ارزیابی می شوند.بحث و نتیجه گیری: نتایج مطالعه نقاط ضعف و قابل بهبود و قوت سازمان جهت مقابله با شرایط اضطرار را نشان میدهد که در نتیجه آن سازمان مورد مطالعه می بایست اقداماتی ازجمله برگزاری برنامه های آموزشی و فرهنگی جهتاجرای هرچه بهتر طرح های واکنشی برای عموم کارکنان، تجدید نظر و بازبینی درتوافق نامه های خارجی سازمان باسایر نهادها و ارگان ها، تدوین کارت شرح وظایف و قرار دادن آن در دسترس مسیولین و مدل سازی پیامدهای ناشیاز سناریوهای احتمالی و به کارگیری آن در طرح واکنشی را انجام دهد.

شرایط اضطراری، نقاط ضعف و قوت، شرکت بهره برداری نفت و گاز، ERP