بینامتنیت ضمنی در اسکندرنامه نظامی گنجوی

بینامتنیت را نخستین بار ژولیا کریستوا درباره روابط میان متون به کار برد. پس از وی افرادی به بررسی مباحث بینامتنی از دیدگاه های متفاوت پرداختند و مفهوم آن را دگرگون کردند. یکی از این افراد ژرار ژنت است که گسترده تر و نظام یافته تر بدان پرداخت و روابط میان متنی را با تمام متغیرات آن مورد بررسی قرار داد و آن را ترامتنیت نامید. اسکندرنامه نظامی که در شکل گیری آن، مجموعه ای از متون موثراند در طول تاریخ حیات خویش با بسیاری از عناصر فرهنگی، اعتقادی و زبان های مختلف در آمیخته و محتوای داستانی و افسانه ای یافته است. در این پژوهش تلاش شده است تا به شیوه توصیفی تحلیلی و با تکیه بر رویکرد نظری بینامتنیت ضمنی در اسکندرنامه نظامی پرداخته شود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که نظامی از میان انواع بینامتنیت ضمنی، تلمیح را بهترین وسیله برای انتقال مفاهیم بسیار و بازگو کردن موارد مشابه برگزیده است. وی همچنین از میان انواع تلمیحات و اشارات قرآنی، اسطورهای، دینی و مذهبی بیشترین ارتباط بینامتنی را با قرآن دارد و این حضور در شرفنامه بیشتر از اقبال نامه است.

کلیدواژه ها:

ترامتنیت ، بینامتنیت ضمنی ، تلمیحات ، نظامی ، شرفنامه ، اقبالنامه