محبوبه زادشیر - دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی هشتگرد
علیرضا عصاره - دانشیار و عضو هییت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

پژوهش حاضر از نوع تحقیقات توصیفی و با روش پیمایشی به بررسی جایگاه شهروند اسلامی (با تکیه بر اخلاق اهل بیت)، ایرانی و جهانی در برنامه های درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از دیدگاه متخصصان تعلیم و تربیت، برنامه ریزان درسی و معلمان می پردازد. جامعه پژوهش حاضر شامل کلیه معلمان پایه های سوم تا ششم دبستان، برنامه ریزان درسی و متخصصان تالیف کتب درسی در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی استان تهران است که نمونه متشکل از 120 دبیر مقطع متوسطه شهر تهران که با روش خوشه ای و 30 صاحب نظر برنامه ریزی آموزشی و درسی از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند، است که بهرسشنامه محقق ساخته پاسخ دادند. برای تعیین روایی پرسشنامه از نظر صاحب نظران و متخصصان تعلیم و تربیت برای برآورد پایایی از روش بدست آوردن آلفای کرونباخ استفاده گردید. تجزیه وتحلیل داده های به دست آمده از طریق آمار توصیفی انجام پذیرفت. نتایج به دست آمده از تجزیه وتحلیل آماری نشان داد که از نظر معلمان ابتدایی و متخصصان، مولفه های تربیت شهروند اسلامی (با تکیه بر اخلاق اهل بیت) در کتاب های سوم و چهارم کمتر از سطح متوسط قرار دارند و در برنامه های درسی پایه های پنجم و ششم در سطح متوسط است. مولفه های تربیت شهروند ایرانی در برنامه های درسی سوم پنجم و ششم در سطح متوسط و در کتاب پایه چهارم بالاتر از متوسط قرار دارد و همچنین مولفه های تربیت شهروند جهانی در کتاب های سوم، چهارم و ششم پایین تر از متوسط ودر کتاب پایه پنجم بالاتر از متوسط قرار دارد.

تربیت شهروندی، شهروند اسلامی (با تکیه بر اخلاق اهل بیت)، ایرانی شهروند جهانی، برنامه درسی، مطالعات اجتماعی