مطالعه تطبیقی تمدن نوین اسلامی و تمدن اسلامی: اشتراکات و افتراقات (با تاملی بر اندیشه حضرت آیت االله سید علی خامنه ای)

بعثت پیامبر اسلام(ص) و هجرت به مدینه سرآغاز بنا نهادن تمدنی جهانی بودکه در طی پروسه ی چندین قرنه به بزرگترین و تاثیرگذارترین تمدن تاریخ بشری تا آن زمان مبدل گشت. منتها پس از مدتی در طی یک روند تدریجی به دلیل دوری از مبانی اسلامی هویت دهنده و قوام بخش ابتدایی و تحت تاثیر برخی پیشرانهای خارجی رو به انحطاط رفت. پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تشکیل حکومتی بر پایه اسلام و وجود ظرفیتهای مطلوب مادی و معنوی، منجر به طرح مجدد ایده های تمدنی با عنوان تمدن نوین اسلامی گردید. حال این سوال مطرح میشودکه تمدن نوین اسلامی و تمدن اسلامی دارای چه شباهات ها و مفارقاتی هستند این پژوهش با قرار دادن این سوال به عنوان نقطه عزیمت خود سعی دارد تا با کنکاش در منابع اسلامی از یک سو و تامل در اندیشه حضرت آیت االله سید علی خامنه ای که لفظ نوین توسط وی طرح و صورت بندی شده است، به وجوه شباهت و افتراق دو تمدن نایل گردد. به طور کلی تمدن نوین اسلامی و تمدن اسلامی در حوزه مسایل دینی، ایمانی و معنویت گرایی، عدل و عدالت گرایی و تاکید بر روی مقوله دانش و علم جهت پیشبرد و بلوغ ایده های تمدنی، دارای شباهت هستند و از سوی دیگر در برخی مولفه ها همانند وجود اولویت بندی و قاعده-مندی مراحل نیل به تمدن در تمدن نوین اسلامی و فقدان این مهم در تمدن اسلامی، تاکید بر ارتباطات بین المللی و محیط اطراف، فضای مجازی و رسانهای و تاثیرآن بر تمدنسازی، علم فناوری، مدل عقلانیت و خردگرایی، انسان تک ساحتی یا چندساحتی و رهبری و جایگاه مردم، دارای تفاوت هستند.در پایان نتیجه گرفته میشود که تمدن نوین اسلامی کاملا منفک از تمدن اسلامی نیست، هر چند دربرخی شاخصها با آن تفاوت دارد، منتها به طور کلی در مولفه های کلان ریشه در همان تمدن دارد. به تعبیری تمدن نوین اسلامی در عرض تمدن اسلامی نمیباشد بلکه در طول آن میباشد و از آموزه های فکری، آزمودنیهای عملیاتی، دستاوردهای ارزنده و تجارب مفید فایده تمدن سابق بهره میگیرد و مضاف اینکه از روشهای نامطلوب طی شده توسط آن تمدن که پیشامدهای منفی در پی داشت، احتراز میورزد وهمچنین به فراخور بازه زمانی کنونی، دنیا وگستره سرزمینی متفاوت، شاخصهای جدیدی به آن میافزاید. این پژوهش از طریق روش تحلیل کیفی و با استناد به داده ها و اسناد کتابخانه ای و از طریق ابزار فیش برداری صورت گرفته است.

کلیدواژه ها:

تمدنی اسلامی ، تمدن نوین اسلامی ، سید علی خامنه ای ، انقلاب اسلامی ایران ، حضرت محمد(ص)