پرستو زالی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)
رضا سامه - دکترای معماری، عضو هیات علمی دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)
مریم کامیار - دکتری پژوهش هنر، استادیار گروه هنر و معماری، بنیاد دانشنامه نگاری ایران

ریتم، طبق تعریف، به معنای تکرار یک الگو و یا یک عنصر فرمی در فواصل زمانی مشخص میباشد. این پژوهش در نظر دارد تا با بررسی مفهوم ریتم و تجلی آن در حوزه های مختلف هنر، جایگاه آن را در معماری شناسایی و تثبیت نماید . فرضیه پژوهش بر این اساس استوار است که در حوزه معماری ریتم را میتوان بر اساس سیستم ادراکی آن در محیط شناسایی و طبقه بندی نمود. از سوی دیگر، در تعریف و کاربرد ریتم در معماری، دو مولفه کلیدی وجود دارد که در ایجاد فضای ریتمیک نقشی اساسی دارند.بدین منظور با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و جمع آوری داده های کتابخانه ای، ابتدا نسبت به پیشینه پژوهش و مفاهیم اولیه مرتبط با ریتم شناخت حاصل شد و سپس بر اساس سیستم ادراکی ریتم، یک طبقه بندی برای آن ارایه شد و محدوده پژوهش بر ریتم دیداری (بصری) متمرکز گردید.نتایج پژوهش حاکی از آن است که دو عامل تکرار و توالی نسبت معین، عوامل ایجاد کننده ریتم دیداری در فضای معماری بوده و بر این اساس میتوان انواع ریتم دیداری را از سازمان فضایی بنا تا جزییات آن شناسایی و ادراک نمود. نسبت معین در ریتم میتواند نسبت طلایی – که معماران غرب از آن بسیار بهره برداند و نسبتهای پرکاربرد در معماری ایران، مانند نسبت √2 ، √3و √5 را شامل شود.

ریتم معماری ، ریتم بصری، تناسب معماری ، هندسه معماری، حواس ادراکی