جریان شناسی باطن گرایی در تفاسیر اسلامی

از نخستین دوران نگارش تدوین تفاسیر، تفسیرهای گوناگونی از قرآن کریم با رویکردهای متفاوت شکل گرفته اند. در این میان، تفسیر باطنی و جریان باطنیه که بر ابعاد درونی و باطنی وحی الهی تاکید داشته اند و گاه ابعاد ظاهری آنها را نادیده می گرفتند، قابل تامل است. یکی از ویژگی های مهم قرآن که در منابع روایی امامیه و اهل سنت نیز بر آن تاکید شده، مقوله ی ظهر و بطن است؛ بدین معنا که افزون بر معنای ظاهری و لغوی واژگان، معنای ژرف وپنهان تری نیز در عبارات وحی نهفته است که فهم آن ها نیاز به شناخت خاص و اتخاذ ملاک های ویژه ای دارد. این نوشتار ضمن نگاهی گذرا به موضوع باطن در قرآن و چیستی آن بر اساس شواهد نقلی و نشان دادن دیدگاه های عمده در خصوص جایگاه معانی باطنی آیات و رابطه ی آن با معانی ظاهری، درصدد است به تحلیل و ارزیابی آنها بپردازد و در نهایت، به این نتیجه رسیده است که دیدگاه صحیح، دیدگاهی است که معانی باطنی ومعانی ظاهری را از حیث اهمیت و اعتبار، هم سان یکدیگر بداند.

کلیدواژه ها:

قرآن کریم ، ظاهر ، باطن ، باطنیه ، عرفا