جریان شناسی نثر ادبی در دوره صفوی، با تکیه بر آثار نصیرای همدانی

در میان زوایای تاریک تاریخ ادبیات فارسی، جریان انشانویسی و متعلقات آن به ویژه در دوره صفوی بسیار مهم و قابل تحقیق است. صرف نظر از این که هنوز بسیاری از اطلاعات ما در باب انواع ادبی منثور کلاسیکمان ناقص و بعضآ اشتباه است، باید گفت که در دوره ی مورد بحث، خلاف تصور رایج، جریان انشانویسی از مهم ترین فعالیت های ادبی به شمار می رفته و خلاف شعر که زمام اختیارش درست یا غلط بعضا در دست عوام افتاده بود و مدعیانی بی وجه پیدا کرده بود، نثر نویسی شان خود را همچنان از لحاظ ادبی و اجتماعی حفظ کرده بوده؛ به گونه ای که بی هیچ ارزش گذاری باید گفت که انشاء همچنان نشانه ی فضل و کمال حقیقی بود. برخی از ادبای این عصر مانند ظهوری ترشیزی، میرزا جلالا و طغرای مشهدی در حکم سلسله داران جریان نثر نویسی به شمار می آمدند که نصیرای همدانی از برجسته ترین ایشان است. از این شخص و آثار وی تا به امروز اطلاعات بسیار اندک و مغشوشی به دست رسیده است؛ به خصوص آن که به واسطه ی تشابه نام و تخلص و تقریب زمانی با شخصیت های ادبی دگیری در آمیخته است. تحقیق حاضر که در اصل کوششی است برای یافتن حلقه های مفقوده جریان های ادبی تاریخ ادبیات فارسی و شناخت و معرفی گم نامان بزرگ ادوار مهم این حوزه، مبتنی بر اطلاعات دست اول از آثار خطی نصیرا و منابع ادبی تاریخی آن روزگار است. این پژوهش عملا نخستین تلاش برای روشن شدن ابهامات زندگی و آثار این نویسنده ی دوره ی صفوی است که شاعر برجسته و سخته ای نیز در این دوره به شمار می آید.

کلیدواژه ها:

نصیرای همدانی ، عصر صفوی ، احوال ، شعر ، منشات ، دیباجه ، نسخه ی خطی