منظومه های علمی و آموزشی در ادبیات فارسی و بررسی سیر و محتوای آن (تا قرن نهم)

سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 392

فایل این مقاله در 22 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JLSS-49-4_002

تاریخ نمایه سازی: 6 آذر 1397

چکیده مقاله:

بخش قابل توجهی از ادبیات فارسی شامل منظومه های علمی است که با اهداف آموزشی سروده شده است. هدف این مقاله بررسی این منظومه هاست که از منظرهایی چون مولفه های این نوع ادبی، دلایل و انگیزه های سرایش و سیر آن در ادبیات فارسی بررسی شده است. این نوع ادبیات به نظم علوم مختلف می پردازد و اگرچه از عناصر شعری چون وزن و قافیه بهره می گیرد، عناصری چون خیال جایگاه بسیار اندک و ثانویه ای در آن دارد. دلایلی چون تنوع و گسترش شیوه های آموزشی و نقش وزن در ایجاد رغبت به مطالعه و حفظ و به خاطر سپردن موضوعات از عوامل گسترش این منظومه ها بوده است. از منظر دسته بندی علوم، این منظومه ها بیشتر در علوم منقول همچون بلاغت، عروض و لغت است. نخستین اثری که در این حوزه سروده شده قصیده ای از ابوالهیثم (اواخر قرن چهارم) است و از قرن هفتم به بعد رواج این منظومه ها گسترش قابل توجهی یافته است. از نظر تقسیم بندی علوم در گذشته، منظومه های آموزشی هم در علوم معقول و هم در علوم منقول سروده شده؛ اگرچه میزان منظومه هایی در علوم نقلی مانند کلام، لغت، صرف و نحو و علوم بلاغی بسیار بیشتر از علوم عقلی مانند طب است. البته در لا به لای برخی آثار نیز سروده هایی دیده می شود که می توان از مقوله آموزشی محسوب کرد.

کلیدواژه ها:

ادبیات علمی و آموزشی ، علوم معقول و منقول ، منظومه های علمی

نویسندگان

مهدی دهرامی

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه جیرفت