کاربست نظریه معنایی انگاره - بنیاد در طنزهای اقلیمی رساله دلگشا

  • سال انتشار: 1397
  • محل انتشار: دوماهنامه جستارهای زبانی، دوره: 9، شماره: 2
  • کد COI اختصاصی: JR_LRR-9-2_003
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 405
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

ابوالفضل حری

استادیار زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه اراک، اراک، ایران

چکیده

این جستار منتخبی از حکایات رساله دلگشا اثر عبید زاکانی را از منظر نظریه معنایی انگاره - بنیاد پیشنهادی راسکین (1980) تحلیل و بررسی می کند. راسکین تلاش می کند ساز و کارهای حاکم بر تولید و درک متون طنزآمیز کوتاه به ویژه جوکهای تک خطی و ساده را توصیف و تبیین کند. بر اساس این نظریه، هر متن مطایبه آمیز، 1) دو انگاره دارد؛ 2) متن با هر دو انگاره، همپوشانی دارد، و 3) دو انگاره هم پوشان متضاد یکدیگرند. راسکین متن واجد این شرایط را طنزآمیز و فاقد آن را غیر طنزآمیز معرفی می کند. پس از تبیین نظریه معنایی، از مجموع 256 حکایت رساله دلگشا به تصحیح محجوب (1999)، 19 حکایت به مثابه طنز اقلیمی و به طریق اولی، طنز اهالی قزوین در مقام پیکره دادگانی انتخاب شد. سپس، پنج نمونه از این حکایات از منظر نظریه معنایی به تفصیل تبیین شد و باقی حکایات نیز به طور کلی بررسی شدند. آنگاه، به تبعیت از دستوریان روایت به ویژه پراپ (1928) و برمون (1973)، طرز رفتار اهالی قزوین در این حکایات در سه کارکرد اصلی قرار گرفت و این الگوی کلی حاصل شد که نقش قزوینی می تواند معرف کنش های سفاهت و بلاهت، و کنش های سفاهت و بلاهت می تواند معرف نقش ابلهانه باشد. برخی یافته ها نشان می دهند که طنزهای اقلیمی در حکایات بسامد بالا دارند. این طنزهای اقلیمی ویشکاری قزوینیان را نشان می دهند. در مجموع، کاربست این نظریه در طنزهای اقلیمی رساله دلگشا نشان می دهد که همه طنزها به تمامی از شروط نظریه معنایی تبعیت میکنند و با آن سازگاری دارند.

کلیدواژه ها

طنز کلامی، نظریه معنایی، تضاد، همپوشانی، محرک تغییر انگاره

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.