نجمه دری - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
عاطفه نیکخو - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه هرمزگان، هرمزگان، ایران
یاسر فراشاهی نژاد - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه هرمزگان، هرمزگان، ایران

نظرگاه روایی به عنوان الگوی نقادانه زبان شناختی- روایی، زمینه تحلیل گفتمان روایی را از طریق نحوه عرضه داشت گفتار درمتون ادبی به دست می دهد. در این راستا دو داستان کوتاه به کی سلام کنم از سیمین دانشور وزن زیادی از جلال آل احمد اگرچه به دلیل مشابهت ظاهری در بهره مندی از راوی اول شخص، انتظار مواجهه با نظرگاه روایی یکسان را برای مخاطب به وجود می آورد؛ اما سازوکارهای زبانی - روایی متفاوت درون داستان ها به همراه متعلق بودن نویسندگان به دو نوع گفتمان متفاوت تکنیک محور و متعهد ادبیات معاصر ایران و جنسیت متفاوت آنان، بستر مناسبی برای تحلیل مقایسه نظرگاه روایی در دو داستان به وجود آورده است. به این منظور هر دوداستان با توجه به الگوهای زبان شناختی- روایی، در دو سطح اجزا و نحو کلام برسی و این نتیجه حاصل شده است که در داستان به کی سلام کنم خلاف داستان زن زیادی برای پیشبرد روایت از زمان افعال حال، عدم وجهیت منفی در سطح اجزای کلام، نظرگاه اول شخص مثبت قهرمان و کانون سازی درونی حاصل از آن استفاده شده و همچنین از کلام گسسته بهره برده است که این مشخصه از جمله عوامل موفقیت دانشور در کانون سازی درونی در سطح نحو کلام تلقی می شود. این در حالی است که داستان زن زیادی با مشخصه هایی از افعال گذشته ساده و بعید، وجهیت منفی به همراه بسامد بسیار پرسش های بلاغی و جملات طولانی با سیر منطقی با داستان به کی سلام کنم متفاوت است؛ تا آنجا که از پس شخصیت زن که راوی درون داستانی نیز هست، صدای آل احمد شنیده می شود و با وجود تلاش آل احمد، نظرگاه درونی حاصل از آن منفی و بیرونی به نظر می رسد. همچنین حضور دو راوی درونی و بیرونی درنهایت به دو نوع مولف پنهان و گفتمان غالب حاصل از آن انجامیده است

نظرگاه روایی، زبان شناسی روایت، گونه شناسی روایی، به کی سلام کنم ، زن زیادی