مهدی رجایی - عضو هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان

در این پژوهش، نقش مایه اسلیمی که از پرکاربردترین نقوش به کار رفته در هنرهای اسلامی می باشد، طی سه مرحله توصیف، تحلیل و تفسیر مورد بازخوانی مجدد قرار گرفته است. مطالعه زمینه های اولیه شکل گیری نقش مایه اسلیمی در هنر جهان اسلام و نیل به معنای مستتر در آن فراتر از تجربه عملی ما از آن است و نیازمند به آگاهی و تسلط به دانش مکتوب و اصولی براساس مبانی دین اسلام دارد. در این پژوهش، در مرحله نخست با معرفی شکل ظاهری نقش مایه اسلیمی و ارایه برداشت های اولیه و طبیعی از آن به مطالعه فرم و روابط موجود در اجزاء آن پرداخته شده است، در مرحله دوم معنای ثانوی و قراردادی آن با توجه به فرضیاتی که تا کنون توسط پژوهشگران مطرح شده است مورد واکاوی قرار گرفته و در آخرین مرحله با ارایه تفسیری جدید از نقش مایه اسلیمی که مبتنی بر نماز به عنوان ستون دین و اساسی ترین عمل دینی در اسلام می باشد، به معرفی زمینه شکل گیری اولیه نقش مایه اسلیمی مطابق با منابع مکتوب دین اسلام یعنی قرآن، تفاسیر آن و احادیث پیامبر اکرم (ص) و... پرداخته شده است. نتیجه نهایی بدست آمده بیانگر آن است که برخلاف تمام فرضیه های موجود، سه رکن از ارکان نماز یعنی اقامه، رکوع و سجده زمینه اولیه شکل گیری نقش مایه اسلیمی و خاستگاه واقعی و حقیقی آن بوده اند. نمازی که ستون دین اسلام معرفی شده است و هیچ عملی در اسلام از آن بالاتر نیست.

هنر اسلامی، طراحی سنتی، اسلیمی، نماز، قوس حلزونی