فاطمه رجبی پور - دانشجوی مقطع کارشناسی دانشگاه فردوسی مشهد ،
زهرا مصطفی زاده - دانشجوی مقطع کارشناسی دانشگاه فردوسی مشهد ،
شراره فریادی - دانشجوی مقطع کارشناسی دانشگاه فردوسی مشهد
ندا صفرمقدم - دانشجوی مقطع کارشناسی دانشگاه فردوسی مشهد

در سرزمین پهناور ایران ، باغ هایی وجود دارد که از نقطه نظر سیر تحول و حوادثی که برای آنها رخ میدهد ، نمونه های باارزشی تلقی میشوند . درخصوص این باغها ، نوشته ها و توصیفات متعددی در بسیاری از کتب به رشته تحریر درآمده است ، اما در لابه لای کتب و مقالات ارایه شده ، کمتر به باغ هایی نظیر باغ رضوان که بستر اتفاقات مهم بوده و هم اکنون نیز در قید حیات نیست ، توجه شده است . باغ تاریخی رضوان ، یکی از آثار ارزشمند شهر مشهد می باشد که در دوره پهلوی احداث شده است و پیشینهء تحولات آن ، به دوره عباسیان باز میگردد . این باغ به دلیل همجواری با حرم مطهر و وقایعی که در آن رخ می دهد درخور بررسی و توجه است . تخریب باغ در اواخر دوره پهلوی و عدم دسترسی به پژوهشی مربوط به باغ که به صورت کامل و علمی منتشر شده باشد ، ضرورت انجام این پژوهش ، به منظور مشخص شدن تاریخچه ، خصوصیات و وضع کنونی باغ را دوچندان می نماید . هدف این مقاله ، مطالعه و شناخت باغ رضوان و چگونگی شکل گیری آن در بستر تاریخ و وقایعی است که از دوره عباسیان تا به امروز ، در این بستر رخ می دهد . معماری و خصوصیات اجزای باغ ، به دلیل تخریب آن و نبود مدارک مورد نظر ، قابل بررسی نبوده است . روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش ، از نوع توصیفی – تاریخی میباشد . جمع آوری اطلاعات نیز به دو صورت انجام شده است : 1. بخش غالب تحقیق که بررسی سیر تحول باغ در دوره های گذشته می باشد :کتابخانه ای 2. بخش بررسی وضعیت باغ در دوره معاصر : میدانی .نتایج پژوهش حاکی از آن است که در ابتدا ، این باغ بخشی از باغ حمیدبن قحطبه بوده است که بدن مطهر امام رضا (ع) ، در آن به خاک سپرده می شود ، و با گذشت زمان نیز به یکی از گورستان های شهر مشهد به تبدیل می شود . در دوره پهلوی ، به دستور رضا شاه ، این قبرستان تخریب شده و بخش وسیعی از آن ، جزو فلکه وسیع حرم میگردد . این زمینها به تدریج با گلکاری و غرس درختان ، فضای سبز شده و باغ رضوان نامیده میشود . اما بعد از سال 1354 ، برای احداث فلکه ی بزرگ حرم و توسعه ی آن ، این باغ تخریب میشود ؛ لیکن ، مقبره شیخ طبرسی طی تمهیداتی جابه جا شده و به ابتدای خیابان طبرسی منتقل میشود. در حال حاضر ، باغ رضوان مدفن شیخ است .

باغ رضوان ، حرم امام رضا (ع ) ، دوره پهلوی ، فلکه حرم ، شیخ طبرسی