راهله مجدی یزدی - دانشجوی کارشناسی ارشد هنر اسلامی دانشگاه غیرانتفاعی فردوس مشهد

هنر خط و کتابت جلوه یی است از ادب و عرفان ایرانی و اسلامی که با ذوق سرشار پیوندی عمیق در صورت و معنی دارد.از این رو میراث مکتوب ما همراه با تحول هنر خوشنویسی تداوم یافته و ماندگار شده است.برای درک این میراث بنظر میایدمقایسه وبررسی نمونه های شاهکارهای خطی مثمر ثمرخواهد بود. در این مقاله سعی شده به بررسی نمونه خط ثلث از آثار دو استاد بنام ، یکی عبدلله طباخ و دیگری یاقوت مستعصمی پرداخته شود. مطالعات این اثر به روش استخراج ازمنابع کتابخانه ای و مصاحبه اکتشافی با اساتید باتجربه در این هنربه روش تحقیقی –توصیفی بوده و در نهایت کار به روش مقایسه ای –تحلیلی انجام گردیده است وبراساس قواعد کلی و مبانی زیبایی شناسانه خطوط بررسی شده است .برپایه نتایج حاصله ،باقیاس اصول کلی و قواعد خوشنویسی،توازن در ترکیب خط یاقوت یکنواخت تر در کل سطح ترکیب شده ولی در خط طباخ به صورت قرینه ای به چشم می خورد. خط طباخ بازتر و فراختر نگاشته شده است و فضای بیشتری را به نسبت خط یاقوت اشغال کرده است .اعراب گذاری یاقوت به تنهایی در یک کادر طلایی به عنوان ترکیب بندی به حساب می آید ولی در خط طباخ اعراب فقط در کنار حروف،موزون به نظر می آید. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که یاقوت مستعصمی در این ترکیب ، خطی قوی تر با ترکیب بندی متناسب و متعادل نسبت به نمونه خط طباخ دارد، البته این نتیجه مختص به این دو نمونه بسم الله است.

خط ثلث، ترکیب بندی، عبدلله طباخ،یاقوت مستعصمی