گفتمان امید در بهاریه های فارسی

بهار فصل شکفتن و رستن هایی است که اگرچه همواره به کوتاهی و گذرایی موصوف شده است، چنان گیرا و پرتحرک و رنگارنگ است که گویا حیات همواره نوشونده، ملکی جاودان است. به همین دلیل، در ادب پارسی از دیرباز تا دوران معاصر تصاویر و استعاره هایی شگفت از امید و سرزندگی با بهار و شکفتن های ابدی آن پیوند یافته است. در این نوشتار تلاش می شود گفتمان امید در پیوند با بهار با تکیه بر استعاره های مفهومی مندرج در اشعار شاعران در دوره های مختلف شعر پارسی که می توان آن ها را نماینده طرز اندیشه و نگرش شایع روزگار خود دانست، با روش توصیفی-تحلیلی بررسی شود. از این رهگذر نشان داده می شود که نگرش های گوناگون فرهنگ ایرانی درباره امید چگونه در بستر طبیعت بهار شکل گرفته و در دوره های مختلف دگرگون شده است. برای انجام این پژوهش مشهورترین قصیده بهاریه از منوچهری دامغانی، نماینده سبک خراسانی و نگرش طبیعت گرا به معنی عام آن، و قصیده بهاریه سعدی شیرازی، نماینده سبک عراقی و جلوه گاه نگرش اندیشه ورزانه به هستی، و غزل توصیفی جلال الدین محمد مولوی، نماینده عرفان و نگرش درون گرایانه، و سرانجام شعر بهاریه نیما یوشیج، نماینده انسان معاصر، با روش توصیفی-تحلیلی بررسی می شود و به این ترتیب جلوه ای از سیر تحول مفهومی امید در فرهنگ ایرانی نموده خواهد شد.

کلیدواژه ها:

شعر فارسی ، بهاریه ، امید ، گفتمان ، استعاره ی مفهومی