نفیسه نصیرزاده - دانشجوی کارشناسی ارشد، مهندسی بهداشت حرفه ای، دانشکده بهداشت، علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
وحید میرزایی - دانشجوی کارشناسی ارشد، ارگونومی، دانشکده بهداشت، علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
داوود محمودی - دانشجوی کارشناسی ارشد، مهندسی بهداشت حرفه ای، دانشکده بهداشت، علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران

مقدمه: اعتیاد به مواد مخدر باعث کاهش بهره وری، سلامت روان، حمایت اجتماعی ادراک شده و افزایش غیبت و حوادث در محیط های کاری می شود. در این مطالعه به بررسی پژوهش های انجام گرفته در ده سال اخیر در زمینه مصرف مواد اعتیادآور در مشاغل و محیط های کاری ایران پرداخته شده است. روش کار: مطالعه زیر بر اساس روش 7 مرحله ای کوکران به صورت سیستماتیک انجام گرفت. تمام مقالات چاپ شده به زبانفارسی از فروردین سال 1384 تا اواخر سال 1395 با جستجو در پایگاه های اطلاعاتی Magiran ، SID ، IranMedeX ، scholar Google و انجمن علمی روانشناسی ایران، مورد بررسی قرار گرفتند. معیار ورود مقالات به مطالعه، مقالات مرتبط با مصرف مواد در ارتباط با فرد در ایران بوده است. به علت اهمیت موضوع تمامی مقالات بدون در نظر گرفتن تعداد ارجاعات به مقالات وارد مطالعه شدند. معیار خروج؛ مقالات چاپ شده در کنفرانس ها، همایش ها و کنگره ها بوده است. یافته ها: در مجموع 50 مقاله از بین 27 مجله برای مطالعه انتخاب شدند. 56 (28% مقاله) )مطالعات به بررسی نوع ماده اعتیاد آور مصرفی پرداخته بودند؛ که 1.32% در ارتباط با اعتیاد به تریاک بوده است. 66 (33% مورد) مقالات به بررسی علل گرایش به اعتیاد در مشاغل و 22 (11% مقاله ) به بیماری های تشدید شده و مسمومیت ها در اثر سوء مصرف مواد پرداخته اند. تنها 10 % مطالعات در ارتباط با قشر کارگری انجام گرفته بود. نتیجه گیری: شیوع مصرف مواد در بین مشاغل مختلف یک کشور ارتباط شدیدی با شیوت اعتیاد در بین جمعیت مرتبط دارد. اگرچه در کشور ما این مسیله بسیار بغرنج و پیچیده است؛ بایستی توجه داشت که در تمام محیط های کار هم می تواند مشکل ساز باشد. مطالعات مختلفی ارتباط بین سوء مصرف مواد و مشکالت ارگونومیکی، ایمنی و بهداشت روان را در محیط های کاری نشان دادند. با این حال در ایران علیرغم اینکه مطالعات فراوان درباره سوء مصرف مواد انجام شده ولی آمار و یا پژوهشی که بتواند شیوع سوء مصرف مواد در محیط های کاری به خصوص در بین جمعیت کارگری و صنعتی را نشان دهد وجود ندارد.

اعتیاد، غیبت از کار، ادراک حمایت اجتماعی، حوادث، محیط کار، ایران