تحلیلی بر محورهای کلیدی چالش های نظام آموزش عالی در ایران و جهان (با تاکید بر توسعه دانشگاهی)

سند چشم انداز 1404، ایران آینده را در جایگاه اول اقتصادی، علمی و فن آوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی تصویر کرده است. مطالعه فرآیند توسعه در جهان پیشرفته و توسعه یافته، حکایت از این واقعیت دارد که نظام های آموزش عالی، همواره عامل بنیادی تکامل و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع بوده اند. بنابراین، کشورهایی که خواهان توسعه همه جانبه، متوازن و پایدار هستند، لازم است نظام های آموزش عالی، تحقیقات و فن آوری خود را به طور متوازن و پایدار توسعه دهند. شرط لازم برای این نوع توسعه متوازن و پایدار نیز شناخت دقیق وضعیت گذشته و موجود آن ها و چالش های پیشرو است.در برخی از کشورها توجه بیشتری به درک بهتر نظام آموزشی معطوف می شود، به ویژه کشورهایی که در آن ها قوانین و احکام دولتی نیز به واسطه یک شبکه تنظیمی و مدیریت جهانی، موسسات و نهادهای آموزش عالی را مورد خطاب و توجه خود قرار می دهند. تحولات چندین دهه گذشته در دنیا به ویژه بعد از جنگ جهانی دوم و در سال های اخیر، چالش های اساسی را برای مسیولان و سیاست گذاران کشورهای پیشرفته و درحال توسعه در حوزه آموزش عالی به وجود آورده است که در صورت مواجهه مناسب به فرصت و عدم مواجهه مناسب می تواند به تهدید تبدیل شود. علیرغم گسترش آموزش عالی در کشورهای درحال توسعه، این کشورها در علم و فن آوری با مشکلات و کاستی های بسیاری مواجه اند. اگر دانشگاه قادر به متحول سازی خود به منظور پاسخگویی به نیازهای یک فرهنگ یادگیری باشد ممکن است به فرصتی برای تجدید حیات آموزش عالی در سال های آتی تبدیل شود.در سمینار شهر گلیون سوییس در سال 1999، هفت چالش برای آموزش عالی در هزاره سوم مطرح شد:1- محیط دستخوش تغییر (جهانی شدن، تاثیر فن آوری)2- رسالت های دانشگاه (دانشگاه های پاسخگو، ظهور رقیب های سنتی جدی برای دانشگاه های سنتی) 3- دانشجویان و آموزش (آموزش بر اساس نیازها، دسترس به آموزش عالی) 4- حرفه آکادمیک (نقش اعضاء هییت علمی و کارکنان)5- سرمایه گذاری در آموزش عالی (حفظ درآمدها، کاهش هزینه ها) 6- نظارت و سرپرستی (بهبود روش های نظارت و سرپرستی دانشگاه ها، شناخت نقاط ضعف) 7- پاسخ به تفاوت های توسعه آموزش عالی در هر منطقه (وبر، لوک،1381).استاد یمنی برخی از چالش های موجود را این گونه مطرح می نمایند امروزه شایستگی آموزش عالی در بستر ارتباطات پیچیده جهانی چالشی اساسی است: ارتباط آموزش عالی با دوره های قبلی چگونه است آیا دانشگاه تخصص گراست منتقل کننده اطلاعات است به ارتباط بین آموزش و پژوهش چگونه است تا چه حد انتظارات ذی نفعان (جامعه، جوانان و....) در سازمان دهی فعالیت های دانشگاهی لحاظ می شود (یمنی،1388: 4).

کلیدواژه ها:

چالش ها ، توسعه ، تفکر برنامه ریزی ، سیاست ها ، عرضه و تقاضا ، کیفیت