محمدحسین صدقیانی - استادیار دانشکده عمران دانشگاه صنعتی شریف
رضا جمشیدی چناری - کارشناس ارشد ژئوتکنیک دانشگاه صنعتی شریف

حفر فضاهای زیرزمینی از دیرباز به دلایل مختلف اعم از احداث نیروگاه های آبی و استخراج معادن، مورد توجه مهندسین ژئوتکنیک و معدن بوده است. عوامل زمینن شناختی و پارامترهای رفتاری سنگها نقش اصلی در مطالعات و اجرای یک پروژه دارد. پایداری فضاهای بزرگ زیرزمینی، تحلیل تنشها و تغییر شکلهای ایجاد شده پس از حفاری و راههای بهینه سازی حفاری از اهمیت خاصی برخودار می باشد. امروزه با پیشرفت علم کامپیوتر و نرم افزارهای مناسب در زمینه تحلیل این فضاها، امکان این وجود دارد که با بکارگیری پارامترهای صحیح و مناسب، درک صحیح و درستی از وضعیت پایداری آنها بدست آید. استفاده از ابزار دقیق در حین اجرا و مراحل حفاری یکی از اصلی ترین عناصر در روش جدید تونل سازی اطریشی (N4TM) به حساب می آید. نتایج ابزار دقیق شامل جابجایی زمین در سقف و دیواره تونل، در سطح و عمق های مختلف در اثر حفاری و نصب سیستم نگهدارنده و همچنین تغییرات نیرو و تنش در سیستم نگهدارنده میباشد. ازنتایج ابزار دقیق می توان برای آنالیز برگشتی و متعاقب آن بررسی وتحلیل پایداری سیستم که شامل تواه سنگ اطراف و سیستم نگهدارنده نصب شده است، استفاده نمود. بدین وسیله روش اجرای حفاری و نصب نگهدارنده ها را از لحاظ مراحل و زمان اجرا می توان بهینه نمود. هدف از این پروژه ارائه یک روش بهینه حفاری جهت اجرای مغار نیروگاه کارون 3 با توجه به توزیع تنشها و تغییر شکل های اطراف تونل می باشد. منظور از بهینه سازی حفاری، ارائه مدلهای مختلف مراحل حفاری می باشد بطوری که بتوان بهترین روند حفاری را هم که از نظر اجرائی مشکل نداشته باشد و هم از نظر تحلیل بیشترین پایداری را داشته باشد، معرفی کرد. برای رسیدن به روش بهینه، نیاز به تحلیل برگشتی و بکارگیری پارامترهای صحیح برای آنالیزهای مجدد می باشد. این کار به کمک نرم افزار المان مجزای UDEC انجام گرفته است.

مغار ، ابزار دقیق ، مدل عددی ، مراحل حفاری ، آنالیز برگشتی ، UDEC