عزت السادات حسینی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه حقوق خصوصی، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران.
محسن قاسمی - عضو هیات علمی گروه حقوق خصوصی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

نهاد خانواده به عنوان بهترین و مهمترین بستر رشد کودک، همواره مورد توجه قانون گذاران و مصلحان اجتماعی بوده است و بااتفاق نظر، همگی والدین را شایسته ترین افراد برای نگهداری و مراقبت طفل معرفی می کنند. چونان که مقدمه کنوانسیون حقوق کودک خانواده را به عنوان جزء اصلی جامعه و محیط طبیعی برای رشد و رفاه تمام اعضای خود خصوصا کودکان معرفی کرده وتاکید میکند: کودک برای رشد کامل و متعادل شخصیتی خود میبایست در محیط خانواده و در فضایی مملو از خوشبختی، محبت و تفاهم بزرگ شود . قانون ایران نیز با اتکا بر فقه امامیه، قوانین و مقرراتی مربوط به حضانت در قانون مدنی و قانون حمایت از خانواده مقرر داشته است حضانت، نگهداری و تربیت طفل است به گونهای که صحت جسمانی، روحی، روانی و تربیت وی با توجه به نیازها و مصالح حال و آینده او و وضع و موقعیت والدین طفل تامین گردد. بحث حضانت از بدو تولد طفل بوجود می آید که جزء حقوق و تکالیف والدین است و زمانی حضانت به عنوان یک اختلاف مطرح میشود که بنیان خانواده از هم پاشیده میشود که دلیل آن میتواند طلاق یا فوت باشد و در اینجا است که بحث مسیولین عهده دار حضانت و دعوای مربوط به آن مطرح میشود. اما آنچه نیاز به بررسی و توجه بیشتری دارد، کودکان دارای شرایط خاص مانند مجانین، کودکان نامشروع، کودکان رضایی، فرزندخوانده ها و...می باشند تا به این علت حقی از آنها ضایع نگشته و آنان نیز ماننند دیگر کودکان بتوانند از این حق به نحو مطلوب بهره مند گردند. در صورتی که طفل فاقد سرپرست یا بد سرپرست باشد موسسه بهزیستی مسیول نگهداری آنها است که می تواند با شرایط خاصی این دسته از کودکان را به خانواده های متقاضی بسپارد. فرزندخوانده ها تحت حضانت و سرپرستی پدر و مادر سرپرست می باشند و دیگر اقوام حتی جد پدری در این خصوص مسیولیتی ندارند. کودکان رضایی نیز تحت حضانت و نگهداری پدر و مادر واقعی خود می باشند. از این رو در این مقاله بطور خلاصه به بررسی حق حضانت این دسته از کودکان پرداخته ایم.

حضانت، کودکان دارای شرایط خاص،حقوق ایران ، کنوانسیون حقوق کودک