امیر جوادی - دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
فاطمه شمس - گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

شهر، پدیده ای چندوجهی دارای وجوه گوناگون تاریخی، اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و ... است که همه این ابعاد در تعریف چیستی و چگونگی شهر دخیلاند و هویت یک شهر را تشکیل میدهند. به عبارت دیگر، هویت شهر دارای ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و ... است. در واقع هویت یک شهر، مجموعهای از خصایص مختص آن شهر است که میان یک شهر با دیگری تمایز برقرار میکند. خواه این خصایص مربوط به نوع فعالیت اقتصادی غالب بوده، خواه مربوط به اقلیم و آب و هوای خاص آن منطقه، تاریخ منحصربفرد آن، سبک ویژه معماری، فرهنگ، زبان، آداب و رسوم و غیره. بنابرین وقتی که سخن از توجه به هویت یک شهر مطرح میشود نگاه همهجانبه در حفظ و تقویت مولفه های هویتساز در همه این ابعاد را اقتضا میکند. وجهی از وجوه سازنده هویت که در این مقاله به آن پرداخته میشود، هویت ایرانی و اسلامی شهر است که خود از ابعاد تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و جغرافیایی برخوردار است. چرا که بدیهی است در سرزمینهای مختلف اسلامی در ادوار گوناگون تاریخ شکلهای متنوع و متفاوتی از این هویت متجلی شده است. به عبارت گویاتر، هویت ایرانی اسلامی یک پوشش واحد نیست که بر قامت مکانها و زمانهای گوناگون پوشانده شود. بلکه در هر مکانی به شکلی دیگر تجلی یافته و از این رو هویتی است چندتکه که از زمان و مکان تاثیر گرفته و هم بر زمان و مکان تاثیر گذارده است. در این پژوهش با استفاده از روش پژوهش توصیفی - تحلیلی، ابتدا به بررسی مفهوم جهانی شدن، ابعاد جهانی شدن شامل ابعاد اقتصادی، فرهنگی و سیاسی، و پس از آن به بررسی وضعیت شاخصهای شهر ایرانی-اسلامی در عصر جهانی شدن پرداخته شده است. در پایان نیز بر اساس مجموعهای از منابع برخی از راهکارهای استنتاج شده از آموزه های اسلام در ارتباط با ویژگیهای شهرهای ایرانی- اسلامی ارایه شده است.

هویت شهر ایرانی- اسلامی، جهانی شدن، مولفه های هویتساز، ویژگیهای شهرهای ایرانی- اسلامی