محمدجواد مهدوی نژاد - دانشیار، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس
منیره بهرامی - دانشجوی کارشناسیارشد معماری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس

یادمان گرایی، یکی از گرایش های تاثیرگذار در معماری معاصر به شمار میرود. معماری یادمانی نوعی از معماری است که آن را اوج طراحی معماری دانسته اند. از سوی دیگر جریانات و گرایشهای معماری معاصر جهان، بیش از هر زمان دیگر بر روی مباحث معماری پایدار ومعماری انرژی کارا، تمرکز کردهاند. هدف اصلی این مقاله تحلیل نسبت دو مفهوم یادمان گرایی و پایداری در معماری معاصر ایران است برای تحلیل این نسبت، پنجاه باب از مساجد معاصر ایران به طور تصادفی، به عنوان نمونه انتخاب شدند. مروری بر ادبیات تخصصی موضوع نشان دهنده آن است که در حوزه نظر، مفهوم یادمان گرایی، ناظر بر تمرکز بر حوزه طراحی معماری به عنوان یک امر خلاقانه و هنری است. از سوی دیگر مفهوم پایداری، ناظر بر تمرکز بر حوزه کارایی اثر معماری و در اصل یک موضوع عملکردی شناخته میشود. به عبارت دیگر تحلیل نسبت یادمان گرایی و پایداری در معماری معاصر ایران، نمودی از تعامل و تقابل خلاقیت هنری و کارایی به شمار میرود. بر اساس چارچوب نظری پژوهش، پنج مفهوم طراحانه برای تحلیل آثار مورد استفاده قرار گرفتند که عبارتند از: 1- ایده های ساختار دهنده طرح )مفهوم( 2- شکل و فرم در بنا 4- هویت 3- مصالح در بنا 5- فناوری ساخت 6- رابطه با بافت و محیط پیرامون 7- یادمانی بودن. دستاوردهای پژوهش نشان دهنده آن است که در شرایط کلی ارتباط عمیقی میان دو مفهوم پایداری و یادمانی بودن مشاهده میشود. همبستگی مفهوم یادمانی بودن با پایداری باروایی 0/48شامل روایی همبستگی با پایداری زیست محیطی با0/68 پایداری اجتماعی و فرهنگی0/51 و پایداری اقتصادی با0/24نشان دهنده نوعی تعامل میان این دو مفهوم است. عدد همبستگی و روایی مربوط نشان میدهد که هرچند همبستگی کلی وجود دارد. در عمل متغیرهای متنوع و متعددی وجود دارند که آنها بر نتیجه اثر میگذارند.

یادمانی بودن، معماری معاصر، مساجد معاصر ایران، معماری پایدار، کارایی