محمدتقی ایمان پور - دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه فردوسی
پرویز حسین طلایی - استادیار گروه تاریخ، دانشگاه کرمان
مصطفی جرفی - کارشناس ارشد گروه تاریخ، دانشگاه تهران

از اواسط دوره اشکانی که روابط ایران و روم آغاز شد تا اواخر دوره ساسانی، ارمنستان همواره به عنوان کانون اصلی مناقشات این دو قدرت بزرگ باستان مطرح بوده است. این سرزمین که در دوره هخامنشی و تحت عنوان ارمنیا جزو یکی از ساتراپی های هخامنشیان محسوب میشد، از نیمه دوم سده اول میلادی شاخه ای ازخاندان پادشاهان اشکانی با توافق دولت روم به حکومت آنجا گماشته شدند. با روی کار آمدن ساسانیان، ارمنی ها، که آنان را غاصب حکومت اشکانیان میدانستند، به مخالفت با آنها پرداختند. به دنبال پذیرش مسیحیت در ارمنستان در زمان تیردادکبیر (سال 301 م) و سپس رسمیتیافتن مسیحیت در امپراتوری روم، مسیله مذهب نیز بر تشدید تنشها میان ساسانیان و روم افزود؛ در واکنش به این شرایط برخی از پادشاهان ساسانی چاره را بر این دیدند تا به سیاست زردشتی کردن کانون این بحرانها یعنی ارمنستان دستزنند. در واقع، این پژوهش در پی آن است تا به روند سیاست زردشتیکردن ارمنستان توسط ساسانیان و میزان موفقیت آن بپردازد. برای نیل به این هدف تلاش شده است از شیوه پژوهش های تاریخی (توصیفی تحلیلی) و بر اساس شواهد موجودو نظریات پژوهشگران، استفاده شود. در این پژوهش نشان داده خواهدشد که روی هم رفته ساسانیان نتوانستند در سیاست زردشتیکردن ارمنستان کامیاب شوند و این سرزمین مسیحی باقیماند، هرچند که علقه های آن با ایران هرگز نگسست.

اشکانیان، ساسانیان، ارمنستان، آیین مسیحی، کیش زردشتی، نبرد آوارایر