نگار ذیلابی - استادیار گروه تاریخ اجتماعی بنیاد دایره المعارف اسلامی

باوجود اطلاعات شایان توجه جمعیت نگاشتی یهودیان قلمرو عربی از صدر اسلام، اطلاعات زیادی درباره پراکندگی جمعیتی یهودیان در ایران بعد از اسلام تا دوره سلجوقی وجود ندارد. اما، وجود اطلاعات بیشتر پیرامون این دوره تا حمله مغول، امکان بررسی درباره تمرکز جمعیتی و سکونتگاه های یهودیان ایران را در این مقطع فراهم میکند و بیانگر آن است که یهودیان ایران با وجود شمار کم، در مقایسه با اقلیت های دینی دیگر، پراکندگی سکونتگاهی بیشتری داشته اند و به واسطه اشتغال بسیاری از آنان به تجارت، دست کم فعالیت در بازارها، عمدتا در شهرهایی متمرکز شده اند که واحدهای اصلی بازرگانی و داد و ستد اقتصادی در ایران آن عصر بوده اند؛ و همین امر را باید یکی از عوامل فراهمسازی زمینه های کسب امتیازات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی یهودیان در ایران عصر ایلخانی دانست.

یهودیان ایران، اهل ذمه، تمرکز جمعیتی، یهودی نشین ها