مهدی معین زاده - استادیار فلسفه علم، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

از همان سال دوم پس از انتشار نقد عقل محض ، تفسیر تجربه گرا –روانشناختی (Empiricist – psychological) از آن نیز آغاز گردید؛ نخستین این تفسیرها به مرور گوتینگن (Guttingen review) مشهور است. این رویکرد تجربه گرا- روان شناختی اما در دهه آخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم بود که با فریز، هربارت (Johann Friedrich Herbart) و بنکه (Friedrich Edard Benke) با قوت بیشتری مطرح گردید. در این میان نقش فریز در طرح و اشاعه تفسیر روانشناختی از کانت، بسیار برجسته تر است. تفسیر روانشناختی بدان سبب که زمینه ساز ظهور جریان های مهمی در اندیشه نیمه دوم قرن نوزده و قرن بیست گردیده جریان هایی همچون ناتورالیسم، ماتریالیسم، روانشناسی گری (psychologism) پوزیتیویسم- از اهمیت خاصی برخوردار است؛ اهمیتی که غالبا به دلیل استیلای روایت های نوهگلی از تاریخ فلسفه – که بر سنت تفسیری ایده آلیسم استعلایی از کانت به جای تفسیر روانشناختی صحه و تاکید می نهند – مغفول می ماند. با عنایت به اینکه از کانت در دهه های بازپسین قرن بیست و پس از انتشار کتاب مرزهای حس (The Bounds of Sense) استراسون (Strawson) در سال 1975 حیاتی دوباره یافته است، ضرورت پرداختن به این رویکرد تفسیری و چهره آغازین و برجسته آن – فریز – مضاعف میگردد.

کانت – فریز- تفسیر روانشناختی نقد عقل محض –روانشناسی گری