عصمت همتی - دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه قم
مهدی دهباشی - استاد گروه فلسفه، دانشگاه اصفهان

علامه طباطبایی 1360-1281) ش) اولین متفکر دوران معاصر است که به بحث های معرفت شناسی پرداخته است. او در کتاب اصول فلسفه و روش ریالیسم به شبهات مکاتب سوفسطایی، شکاکیت، و تجربه گرایی افراطی در عدم اعتماد به عقل در دریافت حقیقت پاسخ داده است و فلسفه اسلامی را نظام ریالیستی مبتنی بر عقل گرایی معرفی می کند. وی هم چنین به نقش بی بدیل عقل در فهم حقایق دینی توجه دارد و نکات مهمی را در این باره متذکر میشود. میتوان گفت علامه در دو جبهه از خردورزی دفاع کرده است، اول: در برابر حسگرایی و تجربه گرایی افراطی که در غرب به شکاکیت و نسبیت گرایی در همه حوزه های اعتقادی و اخلاقی منجر شد و دوم: در برابر ظاهر گرایان و اخباریونی که با بی اعتبارکردن حجت عقل وحی را نیز بیاعتبار کردند و به تعطیلی دین و عقل با هم رسیدند. بررسی موضع علامه موضوع این نوشتار است.

علامه طباطبایی، عقل گرایی اعتدالی، ظاهرگرایی، تاویل گرایی