محمود جنیدی جعفری - استاد یار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
سیدسعید جلالی - پژوهش گر ارشد، مرکز مطالعات راهبردی و آموزش وزارت کشور

جابری، برای ریشه یابی علل عقب ماندگی دنیای عرب، گفتمانهای دینی و اجزای معرفتی آنها را بررسی و نقد و نقطه آغاز تعالی و انحطاط تمدن عربی اسلامی را، در عصر تدوین، جست وجو میکند؛ عصری که اندیشه های اسلامی با محوریت متن قرآنی، در قالب دستگاه های گوناگون معرفت اسلامی (معقولات دینی) در کنار نظامهای معرفتی غیر اسلامی (نامعقول دینی)، شکل گرفتند. در نظر جابری، نظامهای معرفتی درونزا، که بر بال معقولات دینی نشسته اند، محصول مجاهدت علمی جماعت اهل سنت اند و تشیع با گرایش های گوناگون خود دیگر نظامهای غیر معقول را نمایندگی میکرده است. جابری همچنین، از منظر جغرافیایی، مغرب عربی را از مشرق عربی جدا می پنداشت. از اینرو، بنیادهای خرد ناب اسلامی وفلسفی را در غرب دنیای عربی اسلامی می دانست و ریشه های فلسفه های التقاطی و نظام های نامعقول دینی را در ایران (مشرق عربی) درنظر می گرفت. در نظر او راه برون رفت از انحطاط، جدایی از معرفت ها و ایدیولوژی مشرق عربی و پیوستن به خرد ناب موجود در مغرب عربی قرون ششم تا هشتم، تحت زعامت ابن رشد، است. شاکله این نوشتار نقد اندیشه های فوق و نیز بررسی و نقد مواجهه او با گفتمانهای موجود در جهان اسلام، همسان پنداری امور ناهمسان، تاکید بر روش اینهمانی در نشان دادن اتحاد تشیع با گرایشهای غیر دینی و التقاطی در جهان اسلام، بیرون نهادن تفکرات شیعی و ایرانی از گردونه گفتمان های اسلامی، و چشم پوشی از واقعیت های علمی و معرفتی در جهان اسلام است.

مغرب عربی، حکمت مشرقی، عصر تدوین، ابن سینا، هرم س گرایی،معقول و نا معقول دینی