مریم قاسمی - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد
جعفر جوان - استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد
زهرا صابری - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، دانشگاه حکیم سبزواری

علاوه بر جریان غالب مهاجرت از روستا به شهر و از شهرهای کوچک به بزرگ، طی سال های اخیر جریان وارونه ی مهاجرت از شهرها خصوصا کلانشهرها به نواحی روستایی پیراشهری شکل گرفته است.هدف کلی تحقیق حاضر تحلیل علل شکل گیری مهاجرت معکوس به نواحی روستایی شهرستان بینالود در استان خراسان رضوی است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و شالوده مطالعه مبتنی بر تکمیل پرسشنامه در 8 روستای نمونه است. ضریب پایایی کرونباخ 0.8حاکی از سطح بالای اعتماد پرسشنامه است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تی استیودنت و تحلیل عاملی در نرمافزار SPSS وجهت ترسیم نقشه از نرم افزار Arc Gis بهره گرفته شده است. واحد تحلیل 165 خانوار مهاجر بوده که 25 متغیر در طیف لیکرت 5 گزینه ای را پاسخ داده اند. از دیدگاه مهاجران علل اصلی شکل گیری جریان مهاجرت معکوس در بعد طبیعی آب و هوای مناسب با میانگین 2.85، در بعد اقتصادی ضرورت شغلی و نزدیکی به محل کار با میانگین 2.63 و در بعد اجتماعی برخورداری روستا از خدمات و امکانات با میانگین 2.22 می باشد. همچنین تحلیل عاملی 25 متغیر شناسایی شده موثر در مهاجرت معکوس را ذیل 7 مولفه اصلی- به ترتیب شامل عوامل زیرساختی، اقتصادی، زیست محیطی، فرهنگی، تعلق مکانی، بازنشستگی، و مسکن- تلخیص نمود که عوامل اول تا هفتم روی هم رفته 69.28درصد از مجموع واریانس مهاجرت معکوس را توضیح داده است. نتایج مطالعه وجود ارتباط تنگاتنگ و بسیار نزدیک بین کلانشهر مشهد و روستاهای شهرستان بینالود و تحولات کارکردی گسترده در این شهرستان را تایید می نماید.

مهاجرت معکوس، شهر مشهد، روستا، شهرستان بینالود-تغییرات کارکردی