وحید یگانگی دستگردی - دانشجوی دکتری دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
محمدحسین شریف زادگان - استاد دانشکده معماری و شهرسازی، گروه برنامه ریزی و طراحی شهری و منطقه ای، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
مظفر صرافی - دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، گروه برنامه ریزی و طراحی شهری و منطقه ای، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

زمینه و هدف: ارزیابی اسیبپذیری پهنههای مختلف زمین نسبت به خشکسالی، بخشی نوین از ادبیات در حوزه برنامهریزی فضایی و برنامهریزی محیطی را تشکیل داده و پژوهشگران مختلف، با توجه به حوزه موضوعی پژوهش خود، رهیافتهای متفاوتی در این خصوص ارایه نمودهاند. با توجه به اینکه ایران نیز یکی از کشورهای در معرض خشکسالیهای گسترده است، لزوم دستهبندی و شناخت چارچوبهای نظری موثر بر شکلگیری رهیافتهای مختلف ارزیابی اسیبپذیری برای پژوهشگران این حوزه بیش از پیش ضرورت یافته است.روش: این مقاله میکوشد تا با بهرهگیری از روش مطالعه تطبیقی و بررسی ارتباط بین شناختشناسی و هستیشناسی مبحث اسیبپذیری نسبت به خشکسالی ، رهیافتهای ارزیابی اسیبپذیری نسبت به خشکسالی را دسته بندی نموده و چارچوبی نظری در خصوص هستیشناسی رهیافتهایارزیابی اسیبپذیری نسبت به خشکسالی ارایه کند.یافته ها: رهیافتهای ارزیابی اسیبپذیری نسبت به خشکسالی را میتوان از منظر هستیشناسی به سه دستهبندی سهگانه و یک دستهبندی دوگانه تقسیم کرد و از منظر شناختشناسی، این رهیافتها متاثر از مفاهیمی چهارگانه شامل اثر، سازگاری، ریسک و مدل هستند.نتیجه گیری: رهیافتهای ارزیابی اسیب پذیری نسبت به خشکسالی از منظر شناختشناسی تحت تاثیر چهار مفهوم شامل اثر، سازگاری، ریسک و مدل هستند و از منظر هستیشناسی انها را میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد. هر یک از این دستهبندیها خود شامل دستهبندیهای خردتری هستند که تحت تاثیر چگونگی تعریف مسیله اسیبپذیری قرار دارند. مهمترین دستاورد این مقاله تشریح و به تصویر کشیدن ارتباط بین هر یک از این دسته بندیها و ریشههای شناخت شناسانه حاکم بر انهاست که موجب میشود پژوهشگران قبل از انجام ارزیابی اسیبپذیری نسبت به خشکسالی، با داشتن دانش کافی نسبت به ریشههای معرفتشناسانه، رهیافت ارزیابی صحیحی را انتخاب کنند.

رهیافت ارزیابى آسیب پذیرى، خشکسالى، هستى شناسى، شناخت شناسى