حسن بشیر - دانشیار دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع)
رامین چابکی - دانشجوی دکتری ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی

شاخص توسعه انسانی یک شاخص ترکیبی است که سه بعد اساسی زندگی، یعنی دسترسی به امکانات لازمبرای کسب دانش، برخورداری از یک عمر طولانی و زندگی سالم و رسیدن به سطح استاندارد زندگی رااندازه گیری می کند. این شاخص، همه ساله از سوی برنامه توسعه سازمان ملل متحد منتشر شده، به مرور زمانمورد جرح و تعدیل قرار گرفته و اینک به عنوان یک شاخص مقبول بین المللی برای سنجش توسعه یافتگیجوامع مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. رویکرد توسعه انسانی مصرف کالاها و خدمات را تنها یکی ازعناصر زندگی بهتر م یداند و برآوردن نیازهای روحی و گسترش ظرفیت های ذهنی را عنصر دیگر زندگیبهتر به شمار می آورد که از طریق پرورش قوای ذهنی به ویژه با آموزش حاصل می شود. امروزه، دیگر کسانىکه تنها از سواد به معنای توانایى خواندن و نوشتن برخوردارند، باسواد به شمار نمى روند، بلکه کسانىباسوادند که از نظر شناخت و کاربرد فناوری های نوین ارتباطى و اطلاعاتى توانمند باشند و بتوانند از میانانبوه پیام ها در بازار پیام دست به انتخاب بزنند. بر همین اساس در این تحقیق بر آن شدیم تا برای تبیین نقشسواد رسانه ای در توسعه انسانی جمهوری اسلامی بر اساس روش پژوهش اسنادی تحلیلی، مروری برسیاست های دو نهاد مهم وزارت آموزش وپرورش و سازمان صداوسیما در مقوله سواد رسانه ای داشته باشیمو در مرحله بعد به تحلیل نسبت این سیاست ها با توسعه انسانی بپردازیم. نتایج تحلیل نشان می دهد که حجمسیاست های این دو نهاد در حوزه سواد رسانه ای بسیار محدود است و در سیاست های موجود دو نهاد مذکورنگرش فرایندی به آموزش سواد رسانه ای مشاهده نمی شود. همچنین با بررسی سیاست های اجرایی سازمانصداوسیما متوجه می شویم که نگاه توسعه محور نسبت به مقوله سواد رسان های در این سیاست ها وجود ندارد.

توسعه انسانی، سواد رسانه ای، جامعه اطلاعاتی، ایران، سند تحول آموزش وپرورش، سیاست های اجرایی صداوسیما، مدل تامن