اسماء شاه حسینی - دانشجوی دکتری علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
علیرضا شهسوار - دانشیار علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

بررسی ویژگی های ریخت شناسی دانه های گرده نقش بسیار مهمی در شناسایی رقم های مختلف درختان نردارد. در این پژوهش ویژگی های ریخت شناسی دانه های گرده درختان نر هشت رقم خرما شامل ’شاهانی‘،’کبکاب‘، ’زاهدی‘، ’بریم‘، ’فاریاب‘، ’شیخ عالی‘، ’فرد‘ و ’جارویس‘ با استفاده از میکروسکوپ الکترونی نگارهبررسی شد. نتیجه ها نشان داد که دانه های گرده در همه رقم ها، به شکل تکدانه، بیضوی، مخروطی و دارای یکشیار طولی بودند. تزیین های سطح خارجی (اگزین) دانه های گرده از نوع مشبک، نامنظم و به اندازه های متفاوتبود. همچنین دانه های گرده ابعاد (طول و عرض)، وزن، تعداد منفذها و درصد تنژگی مختلف داشتند. به طوری کهبیشترین طول دانه های گرده در رقم ’فرد‘ (24/52 میکرومتر)، بیشترین عرض دانه های گرده در رقم های ’زاهدی‘ 13/24 میکرومتر) و ’فاریاب‘ (13/20 میکرومتر)، بیشترین مقدار وزنی دانه های گرده در رقم های ’جارویس (22/10 گرم) و’فاریاب‘ (21/25 گرم)، بیشترین تعداد منفذها در سطح خارجی دانه های گرده ( 18 عدد منفذ در هر میکرومترمربع) و بیشترین درصد تنژگی (78/30%) در رقم ’فرد‘ مشاهده شد. از نظر ویژگیهای اسپات (چمچه) و گل آذین، رقم ’زاهدی‘ بیشترین طول چمچه (77/67 سانتیمتر)، رقم ’جارویس‘ بیشترین عرض چمچه (19 سانتیمتر)، رقمهای ’جارویس‘ (1619/67 گرم) و ’زاهدی‘ (1535/67 گرم) بیشترین وزن چمچه، رقم ’شیخ عالی‘ بیشترین تعداد رشته در چمچه (183/67). رقم ’کبکاب‘ بیشترین طول رشته در چمچه (سانتیمتر 21/05)، رقم ’جارویس‘ بیشترین تعداد گل در هر رشته (72/53) و کل چمچه (10534/66) را داشتند. همچنین رنگ چمچه در هر هشت رقم درختان نر خرما متمایل به قهوه ای بود.

تکدانه، چمچه، درصد تنژگی، مشبک، میکروسکوپ الکترونی