مایده کرمی پور اصفهانی - دانشجوی کارشناسی ارشد، شیمی تجزیه، پژوهشکده فناوری های شیمیایی، سازمان پژوهش های علمی صنعتی ایران
محمد عابدی - استادیار، شیمی تجزیه، پژوهشکده فناوری های شیمیایی، سازمان پژوهش های علمی صنعتی ایران

در دهه گذشته پذیرش و محبوبیت استفاده از گیاهان دارویى، داروهاى گیاهى و غذاهاى فراسودمند در کشورهاى توسعه یافته و در حال توسعه افزایش یافته است. کارایى و اثر درمانى فراورده هاى گیاهى وابسته به حضور مواد موثره در غلظت مناسب در فراورده گیاهی در طى فرایند تهیه، ذخیره سازى و مصرف آن مى باشد. با استفاده از فرایندهاى استاندارد کردن، صحت شناسایى، ایمنى، کارایى، اثر بخشى، پایدارى و اطمینان از وجود مقدار معین مواد موثره در محصول گیاهى حاصل مى شود. استاندارد کردن باید در همه زمینه ها، از مطالعه و کشت گیاه دارویى تا کاربردهاى غذایى و بالینى را در برگیرد. ترکیبات گیاهى باید عارى از آلودگى هاى میکروبى و شیمیایى باشند. به طور معمول خارج کردن همه آلودگى ها ممکن نیست، بنابراین باید تا حد امکان محدود شوند. آلودگى هایى مثل میکروارگانیسم ها، فلزات سنگین، آفت کش ها مى توانند در کیفیت، ایمنى و کارایى فراورده هاى گیاهى دخالت کنند. آزمون هایى براى تعیین باقیمانده آفت کش ها، عناصر سمى و روش شمارش میکروبى براى به حداقل رساندن اثرشان در محصول نهایى صورت مى گیرد. روش هاى کروماتوگرافى و اسپکتروسکوپى نقش مهمى در کنترل کیفیت فراورده هاى گیاهى بازى مى کنند. با توجه به اهمیت روش های استانداردسازی در کنترل کیفی گیاهان دارویى و فراورده های دارویى گیاهى، در این مقاله مرورى به بررسى روش هاى مختلف استاندارد سازى آن ها از جنبه هاى فیزیکى، شیمیایى، بیولوژیکى و زیستى پرداخته شده است.

استاندارد سازى، داروهاى گیاهى، کنترل کیفیت، آلودگی های میکروبی، روش های اسپکتروسکوپى، روش های کروماتوگرافی