مهناز کرمی - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا (س)
نرجس رحیمی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی منطقه ای دانشگاه علم و صنعت

موضوع حرم و ساماندهی بافت پیرامونی آن در تمامی طرح های مصوب تهران از 1349 تا طرح تفصیلی در دستور کار قرار داشته است و به تبع وزن، اقداماتی نیز در این راستا پیشنهاد شده است. آنچه در طرح توسعه حرم حایز اهمیت است، چگونگی همجواری این مرکز مذهبی با بافت پیرامون مسکونی و کیفیت آن است. در این میان توجه به بافت های فرسوده حوزه بلافصل به عنوان پهنه های ناکارآمد، آسیب پذیر و حتی آسیب زا از اهمیتی بیشتری برخوردار است. در این مقاله با مطالعه طرح توسعه حرم عبدالعظیم و طرح های مشابه آن در ایران، به بررسی و مطالعه اثرات آن بر نوسازی بافت فرسوده پیرامونی پرداخته شده است. روش تحقیق در این مطالعه ترکیبی بوده و به دو روش کمی و کیفی به جمعآوری اطلاعات در خصوص موضوع پژوهش پرداخته شده است. نتایج حاصل از این مطالعه حاکی از تاثیرگذاری طرح توسعه حرم عبدالعظیم بر نوسازی بافت فرسوده به صورتمستقیم و غیر مستقیم می باشد، که در اثرگذاری غیر مستقیم، تاثیر در حوزه های اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی را شاهد هستیم و در تاثیرگذاری مستقیم شاهد کاهش میزان رضایت از وضعیت اقتصادی محلات هستیم که به شدت بر تمایل به نوسازی در میان ساکنین بافت فرسوده اثرگذار است. همچنین نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهند که طرح توسعه حرم در کوتاه مدت اثرات منفی بر بافت پیرامونی آن داشته است که دلیل آن کندی روند اجرای طرح است اما در بلندمدت این طرح نه تنها مخرب نبوده بلکه در صورت تسریع در روند اجرای آن و از بین بردن نواقص طرح، باعث رونق محلات اطراف و نوسازی بافت فرسوده آنها و همچنین کل منطقه خواهد بود.

بافت فرسوده، نوسازی، طرح توسعه، اقدامات مداخله ای، حرم حضرت عبدالعظیم (ع)، بازآفرینی شهری