مریم مجد - کارشناس مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام اصفهان

برای ایجاد پوشش سبز با استفاده از گونه های مقاوم و متناسب با شرایط اقلیمی و اکولوژیکی منطقه است که می توان در مقابل اثرات تخریبی بادها و حرکت ماسه های روان در کویرها، کمک شایانی نمود و در نتیجه در وضعیت اکولوژیکی بهبود حاصل شده و تحولات طبیعی منطقه از گونه های مهاجم به گونه های با ارزشتر سیر خواهد کرد یکی از راههای تثبیت تچه های ماسه ای، احیاء بیولوژیک می باشد، در این راستا به معرفی یکی از گونه های بومی شنزارهای ایران پرداخته می شود که می تواند در برنامه های کویر زدایی و احیاء منابع طبیعی و حفاظت محیط زیست بکار گرفته شود. این مقاله براساس اجرای طرح تحقیقاتی مطالعه برخی از ویژگیهای اکولوژیک گونه دم گاوی تنظیم شده است.دراین مطالعه بخشهای زیر بطور مبسوط بررسی و نتایج آن ارائه شده است. گیاهشناسی گیاه دم گاوی، مرفولوژی، سیستم ریشه، پراکنش، فنولوژی، تکثیر، آفات مهم گیاه دم گاوی، گیاهان همراه، خاکشناسی، بررسی وضعیت آب و هوا و اقلیم. نتایج نشانگر آنند که گونه دم گاوی با نام علمی smirnovia turkestana Bge از خانواده لگرم دارای تاج پوشش به ابعاد تا 90×100 سانتی متر و ارتفاع آن تا 250 سانتی متر می رسد. رشد رویشی اوایل اسفند ماه آغاز و گلها در اردبیهشت ماه ظاهر و در اواخر خرداد ماه در ختچه پوشیده از میوه های نیام متورم به رنگ کاهی می شود که محتوی 4 بذر کلیوی شکل است. رویشگاه این گونه شنزارهای بیابان است. با وجود اینکه بافت خاک درشت و در نتیجه ظرفیت نگهداری آب و عناصر غذایی کم می باشد با این حال با سیستم قوی ریشه ای از نظر گسترش افقی و عمقی گیاه این شرایط را تحمل نموده است و سازگار شده است و در نتیجه کمتر تحت تاثیر عوامل نامساعد محیطی از جمله رطوبت و مواد غذایی قرار گرفته است. مطالعات انجام شده نشان داده که در انتشار گونه دم گاوی عوامل خاک و اقلیم نقش مهمی دارد. با توجه به ریشه های عمیق این گونه بهتر است در برنامه های احیاء شنزارها و کویرزدایی بکار گرفته شود.

کویر زدایی، گونه دم گاوی، خواهشهای اکولوژیک، شنزارها