نگاهی بر زیبایی شناسی ادبیات کودک

بی شک هیچ گاه نمی توان نقش ارزنده ی زبان و ادبیات را در تاریخ تکامل بشریت منکر و یا آن را کم رنگ دید و به یقین ادبیات هر سرزمین چه به صورت مکتوب چه شفاهی نشان دهنده غنا، اصالت و بالندگی فرهنگ آن ملت است. و در این میان ادبیات ویژه ی کودکان دارای جایگاهی ویژه و ممتاز است. زیرا که دنیای کودکان دنیایی متفاوت از بزرگسالان است و هنوز ذهن ساده و پاک این فرشتگان زمینی نقشی از دنیای واقعی نپذیرفته است. در نظر کودک، پلنگ تیز دندان به رامی و بی آزاری گنجشک است و عقرب جراره، به لطافت پروانه ی خوش خط و خال. سنگ خاموش در نزد آنها همانقدر گویاست که انسان با روح و سخنگو. به همین جهت، پاره های کاغذ ریخته و پراکنده، برای بزرگسالان صورتی زباله گونه و دور رختنی دارد ولی برای کودکان رمزی و رازی دیگر. در خصوص ادبیات کودکان و تحقیق پیرامون این گستره ی وسیع کشور ما، کشور نوپایی است. البته این بدان معنا نیست که مثلا گذشتگان در زمینه ادبیات کودکان کاری نکرده اند، ولی آنوچه مسلم است اینکه تحقیقات آنان سپری منطقی و شکل نهایی خود را باز نیافته است. در واقع می توان گفت بسیاری از مطالبی که می تواند در پهنه ی ادبیات کودکان وارد شود، به صورت شفاهی بود. که ما جز آثاری اندک چیزی از انها در دست نداریم و آنچه هم از زمان مشروطیت به بعد به آنها پرداخته شده تاریخچه ای مدون و مطلوب نداشته است و محققان کمتر به آن پرداخته اند و جهات آن را مورد بررسی قرار داده اند. در این مقاله، می کوشیم ذاتی بودن و اولویت داشتن وجه زیبایی شناسانه ادبیات کودک را از بعد نظری نشان دهیم. از این رو، ابتدا رویکردها و تعاریفی را که اختیار کرده ایم، بیان می کنیم. سپس به طرح رویکرد آموزش محور می پردازیم، و می کوشیم با نقد آن، رویکرد زیبایی محور را با اقامه دلایل کافی، اثبات کنیم. نکته قابل اعتنا این است که ما با هست سروکار داریم و نه با باید ، یعنی می خواهیم نشان دهیم که زیبایی در ذات ادبیات کودک هست، نه این که باید باشد. به عبارت دیگر، به این مقوله نگاهی دانشی داریم و نه ارزشی.

کلیدواژه ها:

زیبایی ، ادبیات ، کودک ، آموزش محور