بررسی تلفیقی اصول سورریالیسم و ریالیسم جادویی در تذکره الاولیاء عطار

سورریالیسم مکتبی ادبی و هنری است که در اوایل قرن بیستم و بعد از جنگ جهانی اول توسط آندره برتون و یارانش بنیان نهاده شد تا با اصول و شاخص های خود از قبیل: نگارش خودکار، تداعی معانی و رویا و تکیه بر ضمیر ناخوداگاه، به هدف خود که رسیدن به نقطه علیا و حقیقت برتر است دست یابند و ریالیسم جادویی که از دیدگاه تاریخی متاثر از سورریالیسم است به عنوان سبکی نوین در داستان نویسی، در نیمه دوم قرن بیستم پدیدآمد که تلفیق دو وجه متضاد واقعیت و فراواقعیت از مشخصه های اصلی آن است. نگارش به سبک سورریالیستی و ریالیسم جادویی صرفا پس از بنیان گذاری این مکتب ها به وجود نیامده است، بلکه درکهن ترین متون دینی و اساطیری نیز سابقه دارد و درادبیات فارسی نزدیک ترین آثار به ژانر سورریالیسم و ریالیسم جادویی، حکایت های شهودی عرفانی است. درمتون عرفانی بخصوص تذکره های عرفانی که شرح حال عارفان و مشایخ و صوفیان است، این حکایت ها قالبی داستانی، تخیلی و ذهنی دارند که رویدادهای شگفت و حیرت آور را در بستری واقع گرایانه ارایه می دهند. بنابراین می توان به نوعی سورریالیسم و ریالیسمجادویی را دارای زیر ساختی عرفان گرایانه دانست و پژوهش حاضر ابتدا تعاریفی در مورد سورریالیسم و ریالیسم جادویی را آورده و سپس پیوند و قرابت عرفان با سورریالیست را بیان کرده و به طور اجمالی با رهیافتی تحلیلی – توصیفی به بررسی کاربست عناصر و مولفه های سورریالیستی و ریالیسم جادویی گوناگون درحکایات تذکره الاولیاء عطار با بیان تفاوت ها پرداخته و نقد و تحلیلی مختصر از تفکر فرامادی سورریال ها و تفکر فرانگر در عرفان ایرانی را ارایه داده است.

کلیدواژه ها:

سورریالیسم ، ریالیسم جادویی ، تذکره الاولیاء ، عرفان ، حکایات عطار