محمد نوری سپهر - دکترای تخصصی (ph.D) بهداشت محیط استادیار دانشگاه علوم پزشکی سمنان

سابقه و هدف: تامین بهداشت محیط محله های شهری متضمن کنترل آلاینده هایی است که ازمنابع مختلف به محیط زیست انسانی وارد میشوند. مواد زائد شهری به عنوان یکی از منابع مهم آلاینده شهرهای بزرگ به ویژه شهر تهران محسوب می شود و فقدان مدیریت صحیح درجمع آوری و دفع بهداشت آن می تواند در بروز بحران های محیط زیست شهری و انسان نقش بسزایی داشته باشد. بخش قابل توجهی از مواد زائد شهری را پسماندهای بیمارستانی که در زمره مواد زائد خطرناک (Hazardous Waste) می باشند تشکیل می دهند. هدف از ارائه این مقاله ضمن آشنا نمودن کارکنان زحمتکش شهرداری با اهمیت بهداشتی این مواد، ارائه اصول مدیریتی درجمع آوری ، حمل و نقل و دفع آنهاست. ضمن آنکه نقش پایگاه تحقیقاتی جمعیت که در بسیاری از کشورها به کار گرفته شده و در سیزده دانشگاه علوم پزشکی کشور نیز ایجاد شده تبیین می گردد. روش تحقیق: در این تحقیق مقالات متعددی که در جهان درخصوص مواد زائد متتشر شده مورد بررسی قرار گرفت. همچنین اصول مدیریتی این مواد از دیدگاه EPA , WHO و دیگر سازمان های جهانی بیان گردید. مطالعات مختلفی توسط محققین مختلف و نگارنده مقاله در تهران و دیگر شهرهای بزرگ انجام گرفته که نتایح آن در این تحقیق بیان گردیده است. همچنین رویکرد برنامه ریزی شده به سلامت جامعه از طریق پایگاه تحقیقات جمعیت بر اساس منابع موجود و تجربیات کشور واستانی تشریح می شود. دستاوردهای تحقیق: مواد زائد پزشکی، در بیمارستان ها به علت داشتن انواع گوناگون از میکروارگانیسم ها مانند استافیلوکوک ها، استرپتوکوک ها، باسیل سل و کزاز ، ویروس هپاتیت (C,B) و ویروس ایدز (HIV) و … بسیار حائز اهمیت است. کمیت این مواد درتهران در محدوده 2/71-0/5 و در جهان 9-2 کیلوگرم در روز به ازای هر تخت گزارش شده است. مواد زائد پزشکی شامل مواد زائد غیر عفونی ، مواد زائد عفونی، مواد زائد خطرناک می باشند. جداسازی، بسته بندی و برچسب گذاری با آرم مخصوص ، جمع آوری، حمل و نقل، تصفیه و دفع از مراحل مختلف مدیریت این مواد است. ایجاد پایگاه تحقیقات جمعیت در یک محله با رویکرد برنامه ریزی شده به سلامت در شناخت مشکلات بهداشتی جامعه و با استفاده از مشارکت مستقیم مردم نقش موثری در بهبود مدیریت پسماندهای مراکز بهداشتی و درمانی منطقه دارد. بحث و نتیجه گیری: طبق استانداردهای WHO , EPA مواد زائد بیمارستانی باید در محل معدوم گردند و دفع آن با مواد زائد شهری ممنوع و دفن آنها نیز دارای شرایط خاص است. با توجه به اینکه هنوز در کلان شهر تهران سهم بیماری های روده ای، عفونی و انگلی در مقایسه با دیگر بیماری ها قابل توجه است، توجه به مدیریت پسماندهای بیمارستانی به منظور تامین بهداشت محیط و عمومی این شهر بزرگ ضروری به نظر می رسد. پایگاه های تحقیقاتی جمعیت در محل ها با مشارکت دادن مردم و واگذاری هدایت شده برخی مسوولیت ها به آنها راهکارهای در حل مشکلات بهداشتی است که در بسیاری از کشورها تجربه شده و در کشور ما در حال انجام است.

پسماندهای بیمارستانی ، اصول مدیریت و کنترل ، مشارکت مردمی