تغییرپذیری منابع آب کشور و پیامدهای امنیتی حاصل از آن (مطالعه موردی: زاینده رود)

گرمایش جهانی و بحث تغییر اقلیم ناشی از فعالیت های بشر یکی از مشکلات و معضلات عمده محیط زیستی است که در دو دهه اخیر توجه بسیاری از محافل علمی و سیاسی جهان را به خود جلب کرده است. در حال حاضر این حقیقت که بشر وضعیت جو کره زمین را تغییر می دهد؛ به وضوح روشن شده است. هرچند با توجه به ابعاد گسترده کره زمین امکان ثابت کردن وقوع چنین تغییراتی بعید به نظر می رسد اما متاسفانه در عمل شاهد بروز این تحولات مخرب زیست محیطی هستیم. در این مجموعه پس از بررسی اجمالی تغییرات منابع آب در حوزه آب ریز ایران مرکزی (زاینده رود) به تشریح آثار و پیامدهای امنیتی و اجتماعی حاصل از آن پرداخته می شود. بر این اساس مطالعه بارش در ایستگاه های سینوپتیک حوضه مورد نظر به همراه ایستگاه های کلیماتولوژی و روان آب سطحی در ایستگاه های دبی سنجی صورت گرفت. در تحقیق حاضر روند تغییرات منابع آب و فاکتورهای تاثیرگذار بر این حوضه به ترتیب با استفاده از آزمون میانگین متحرک دوره های ترسالی و خشک سالی میان دبی و بارش بررسی شده و در ادامه با استفاده از آزمون ناپارامتری من-کندال، سالی را که روند دبی از حالت نرمال خارج گردیده؛ نمایش داده شد. نتایج نشان از دورهای متوالی ترسالی و خشک سالی در سراسر حوضه دارد. همچنین با توجه به این که در دهه های اخیر کشور در یک فاز خشکی واقع شده، که این امر موجب کاهش روان آب در سراسر کشور گردیده است. طولانی ترین فاز خشکی که در تمامی ایستگاه های کشور ثبت شده است، در میان سال های 1380-1375 می باشد. که این امر موجب جهش در آزمون من کندال و سیر نزولی U در آزمون حوضه مورد مطالعه شده است. و نتیجه نهایی این که تامل در معضلات فوق نشانگر این واقعیت است که در صورت کمبود آب و کاهش دسترسی به منابع آب شیرین احتمال بروز بحران در هر یک از حوزه های بحرانی خیز یا مجموعه ای از آن ها به شدت افزایش می یابد که حاصل بروز بحران در هر یک از این حوزه ها، در نهایت بحران ناکارآمدی دولت و پیامدهای امنیتی را در پی خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

تغییر اقلیم ، منابع آب ، حوضه آب ریز ایران مرکزی ، بحران امنیتی