سیدمحمود مرتضوی هشترودی - مدرس حوزه علمیه قم و دبیرعلمی انجمن ارتباطات وتبلیغ
محسن اکبری - استادیار دانشگاه علوم بهزیستی تهران

اگر چه روش اقناع در فلسفه و عرفان در بخشهایی دارای مشابهت است ولی هر کدام از روشهای خاصی برای اقناع مخاطبان خودبهره می برند. در مشرب فلسفی مشایی شیوه بحث فقط تفکر عقلانی و متکی بر برهان منطقی و در اشراقی علاوه بر استدلال برهانی بهره گیری از ذوق عرفانی نیز لازم میباشد. اگر چه منهج بحث در حکمت متعالیه صدرایی با شیوه بحث در فلسفه اشراقی تفاوت جوهری ندارد ولی در نهایت آنچه روش بحث حکمت متعالیه را از مشرب اشراق متفاوت می سازد ، عرضه جدی یافته ها بر شریعت و بیان مصادیق عینی امتزاج برهان و عرفان می باشد. روش عرفان بر تصفیه نفس بر اساس سلوک الی الله و تقرب به حق تا مرحله وصول به حقیقت تکیه دارد و توجه ویژه ای به استدلالات عقلی ندارد. وجه اشتراک و اختلاف این دو مشرب تا حدی آشکار است. وجه اشتراک عرفان با روش فلسفی اشراقی تکیه هر دو بر تهذیب و تصفیه نفس می باشد و وجه اختلافشان این است که عارف استدلال را طرد می کند ولی فیلسوف اشراقی آنرا حفظ می نماید و فکر و تصفیه را به کمک یکدیگر می گیرد. همچنین هدف فیلسوف اشراقی کشف حقیقت است اما هدف عارف وصول به حقیقت است . این مقاله روش فلسفه را در اسالیب سه گانه)مشاء، اشراق و متعالیه( خود مورد بررسی قرار می دهد و سپس به روش شناسی عرفان می پردازد و حین بیان، مقایسه ای از روش این دو علم ارایه می گردد.

روش فلسفه، روش عرفان، مشرب فلسفی، استدلال عقلی، ، ذوق عرفانی