معصومه منصوری - دانشجوی دکتری علوم قران و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره)

جعل حدیث (درعربی، وضع حدیث) برای رسیدن به هدف و منفعتی بوده که از آن به انگیزه جعل یاد می کنیمیکی از سوالاتی که برای انگیزه ی جعل مطرح می شود این است که علل انگیزه ی عباسیان در جعل حدیث چه بوده است مهم ترین انگیزه جعل در دو راستا انگیزه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بوده است.در پاسخ باید گفت: حکام عباسی ید طولانی در جعل حدیث داشته و این کار را با هدف مشروعیت بخشیدن به حکومت خود و تحکیم پایههای آن انجام می دادند.مهم ترین روش و شگرد های حکام، منقبت سازی برای خودشان و فضیلت تراشی برای پیشینیان، تخریبرقیبان، ترور شخصیت های امامان (ع) و بی اعتبار نمودن یاران آنان و تقدیس پایتخت حکومت خودشان بوده است .هرچند کهشگرد و روش که به کارمی گرفتند از سوی حکام عباسی در جعل حدیث بنا به شرایط محیطی و زمانی متفاوت بوده است ولی در اصولو اهداف مشترک بوده است درمیان انگیزه ها، انگیزه سیاسی و اقتصادی مقایسه با انگیزه های دیگر گسترده و ژرفای تاثیرگذاری بیشتری داشته تنوع و تعداد احادیث جعل شده براساس این انگیزه بیشتر از بقیه است . احادیث ساخته برای مشروعیت بخشی به حاکمان تثبیت حکومت خودشان، توجیه رفتارهای نادرست خود از نمونه این نوع انگیزه به شمار می رود.واضعان حدیث در طول تاریخ با توجه به عدم امکان تحریف و تغییر لفظی کتب دینی قرآن که مهم ترین منبع مکتوب اسلام است راهاصلی جعل و وضع را در دومین منبع دینی که حدیث یافته اند. هرچند این گروه در طول تاریخ به طوری هم از قران دست برنداشته بهتحریف معنوی و تفسیر به رای کتاب دینی همت گماردند. روش کار در این پژوهش کتابخانه ای است همچنین این پژوهش در مرحله اولمبتنی بر اطلاعات و داده های روایی از منابع اهل سنت وشیعه و در مراحل بعدی برداشت تاریخی موجود درمنابع معتبر و دست اول تاریخاسلام است . برداشت ها بر مبنا نقد دلالی و در برخی موارد با توجه به وضعیت سندی روایات مورد تحلیل وبررسی و نتیجه گیری قرار گرفته اند.

وضع، حدیث موضوع، حکومت عباسیان ، انگیزه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی وفرهنگی، تاریخ اسلام