زینت بحرینی - دانشجوی دکتری دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم قم
رحمان عشریه - استاد یار دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم، قم

استکبار، خلقی ناپسند و مذموم است که دربردارنده مفاهیم خودبزرگ بینی، فخرفروشی و برتریطلبیاست. این صفت از عوامل مهم بدبختی جامعه بشریت در عصر حاضر است و در آیات قرآن کریم نیز به عواقبو پیامدها و آثار ناشی از آن در طول تاریخ اشاره شده است. این خصلت شیطانی از روزی که ابلیس از اطاعتامر الهی در سجده بر آدم سرپیچید و کبر ورزید، شکل گرفت و همواره به عنوان مرتبه ای از کفر در طول تاریخبشر وجود داشته است. یکی از نکات ضروری جهت رشد و ارتقای ملل اسلامی، گسترش فرهنگ استکبارستیزیاست. نخستین صفت از صفات رذیله که در داستان انبیاء و آغاز خلقت انسان به چشم مىخورد و اتفاقا به اعتقادبسیارى از علماى اخلاق، ام المفاسد و مادر همه رذایل اخلاقى و ریشه تمام بدبختیها و صفات زشت انسانىاست، تکبر و استکبار مىباشد، که در داستان شیطان به هنگام آفرینش آدم (ع) و امر به سجود فرشتگان وهمچنین ابلیس براى او آمده است. داستانى است بسیار تکان دهنده و عبرت انگیز، داستانى است بسیار روشنگرو هشدار دهنده، براى همه افراد و همه جوامع انسانى. قابل توجه اینکه پیامدهاى سوء تکبر و استکبار نه تنهادر داستان آفرینش آدم دیده مىشود که در تمام طول تاریخ نیز نقش بسیار مخرب آن آشکار است. در ایننوشتار برآنیم تا آیات مربوط به زمینه های فرهنگ و اندیشه ی استکبارستیزی را در قرآن و روایات و از نگاهمفسران مورد تحلیل و بررسی قرار داده و اهمیت این موضوع را از نگاه قرآن مورد پژوهش و تحقیق قرار دهیم.

فرهنگ، تکبر، استکبار، قرآن کریم، روایات