وحید پوران - دانشجوی کارشناسی ارشدمدیریت پروژه و ساخت ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری،
علی اکبری - دکتری معماری و عضو هییت علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره)شهرری

با گریزی بر تاریخ شهرنشینی، میتوان دریافت که در اکثر کشورهای دنیا ضمن کوشش برای ساخت و توسعه شهرها، تدابیر خاصی برای نگهداری و ایمنی خانه ها در مقابل اقوام غارتگر اندیشیده میشده است. در ازمنه ی قدیم اقدامات پدافند غیرعامل در برابر تهاجم های صورت گرفته،در ساخت قلعه ها، کهن دژها، شارستانها، ربضها، باروها و سنگرهای مستحکم دفاعی، ایجاد پناهگاه های مستحکم تجلی مییافت. پدافند غیرعامل به مجموعهای از اقدامات غیرمسلحانه برای کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی، شریانهای حیاتی، تاسیسات حساس وسازه های مهم در برابر بارهای انفجار و تهدیدات احتمالی دشمن و بلایای طبیعی گفته می شود. با عنایت به این تعریف، هدف اصلی این پژوهش بررسی و تجزیه و تحلیل مولفه های ساختاری و معماری تاثیرگذار در الگوهای برنامه ریزی و طراحی مسکن و همچنین ملاحظات استراتژیک در مکانیابی کاربری ها در شهرکها برای مقابله با آثار تهاجم نظامی دشمن و بلاهای طبیعی در مناطق مسکونی است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و مبتنی بر مطالعات نوشتاری و کتابخانهای از کتب و سایر منابع تالیف شده در حوزه ی راهبردهای شهری پدافند غیرعامل می باشد و رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی-تحلیلی است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که میتوان با اتخاذ تدابیر مناسب معماری ساختمان با رویکرد دفاعی منطبق با خصوصیات کالبدی و فضایی شهرها و به خصوص در مناطق مسکونی شهری ضمن ایجاد فضاهای زیبا و دلنشین و بدون لطمه زدن به عملکردها فضاها و همچنین بدون صرف هزینه های زیاد از شدت و گستردگی صدمات ناشی از حملات دشمن و حتی بلاهای طبیعی در هنگام بروز بحران همین کاست. به منظور ویژگیها و ملاحظات راهبردی در حوزهی معماری و شهرسازی که شهرکهای مسکونی مستلزم ایجاد فضای شهری امن و کاهش تلفات و خسارات در مقابل حملات دشمن و بلای طبیعی میباشد، در این پژوهش بیان گردیده است.

پدافند غیرعامل، شهرک مسکونی، آمایش فضایی، بحران، بلاهای طبیعی