آرش بختیاری - دانشجوی تحصیلات تکمیلی دانشکده عمران دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
مصطفی زین الدینی - استادیار دانشکده عمران دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
مجید احتشامی - استادیار دانشکده عمران دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

دریاچه ارومیه با مساحتی در حدود 5000 کیلومتر مربع و عمق متوسط 6 متر در شمال غربی ایران واقع شده و یکی از بزرگترین دریاچههای شور در جهان است. در سال 1979 میلادی میانگذری به طول 15 کیلومتر جهت اتصال استانهای آذربایجان شرقی و غربی در آن شروع به احداث شد. این میانگذر دریاچه را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کرده که با بازشویی به طول 1250 متر در کناره شرقی به هم مرتبط هستند. عوامل اصلی و تأثیر گذار در الگوی جریان و پراکنش شوری در دریاچه شامل باد، تبخیر و بارش و دبی ورودی رودخانه به دریاچه است. در این مدل سازی اثر امواج بر جریان نیز در نظر گرفته شده است. بیش از 95 درصد ورودی آب شیرین به دریاچه از قسمت جنوبی آن اتفاق میافتد و به همین دلیل قسمت جنوبی آن شوری کمتری نسبت به قسمت شمالی دریاچه دارد. در این مقاله با استفاده از یک مدل عددی سه بعدی (MIKE3) سعی در شبیه سازی رفتار هیدرودینامیک و الگوی پراکنش شوری در دریاچه ارومیه شده است. همچنین اثر احداث میانگذر بر دریاچه بررسی شده است. در این تحقیق نتایج مدل سازی همخوانی خوبی با دادههای میدانی از خود نشان دادهاند. بر طبق نتایج، احداث میانگذر شهید کلانتری بر روی دریاچه ارومیه موجب تغییر در شوری متوسط در کل دریاچه و در قسمتهای جنوبی و شمالی آن شده است. همچنین احداث این خاکریز موجب تغییر در الگوی جریان دریاچه شده است. تغییرات بهوجود آمده در دریاچه ارومیه میتواند در دراز مدت شرایط و اکوسیستم دریاچه را تحت تأثیر قرار دهد.

مدل سه بعدی، پراکنش شوری، الگوی جریان، میانگذر