بررسی سه سناریوی های مکانی، مکانی خارج مکانی و خارج مکانی مدیریت داده هواشناسی در مدیریت منابع آب در مناطق خیلی خشک

مدیریت منابع آب در کلیه شرایط آب و هوایی مهم است و مدیریت در مناطق خیلی خشک به دلیل کمبود شدید آب،اهمیت زیادی دارد. از جمله پارامترهای بسیار ضروری در مدیریت منابع آب، تخمین تبخیر و تعرق روزانه است. جمع بندی ومدیریت پژوهش های چندین ساله در سراسر دنیا توسط سازمان فایو منجر به توصیه مدل جهانی پنمن- مانتیث- فایو در سال 1998 جهت جایگزینی روش لایسیمتر در تعیین این پارامتر شد؛ اما این مدل به پنج متغیر هواشناسی مهم و دقیق نیازمنداست که در هر منطقه قابل اندازه گیری نیست. بر همین اساس پژوهشگران به تلاش خود برای یافتن مدلهایی که متغیرهایکمتری نیاز داشته باشند ادامه دادند و تاکنون مدل های متعددی ارایه شده ولی هیچکدام برای تمام شرایط، کارایی لازم راندارد. هدف این پژوهش بررسی سه مدل غیر هوشمند و متعارف هارگریوز، پریستی تیلور و مکینک (به صورت معمولی و واسنجی شده) و چهار مدل هوشمند ANFIS (بر اساس پارامترهای ورودی مدل های تجربی و ترکیبی فایو) در قالب سهسناریوی الف: مکانی ب: مکانی- خارج مکانی و ج: خارج مکانی در برآورد تبخیر و تعرق مرجع روزانه در شرایط خیلی- خشک (براساس معیار شاخص خشکی (I(A) بوده است. برای این منظور؛ ایستگاه سینوپتیک انار (در استان کرمان) به عنوان ایستگاهاصلی و پانزده ایستگاه نزدیک درمحدوده 300 کیلومتر با داده کامل و دارای آب وهوای مشابه و غیر مشابه با ایستگاه اصلی و دوایستگاه دور با آب وهوای مشابه مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت صحت مدل ها در برابر مدل فایو با معیارهای آماری از جملهNRMSE مورد مقایسه قرار گرفت و نتایج کلی نشان داد که هیچ کدام از مدلها در قالب سه سناریوی طراحی شده قابلجایگزینی مدل فایو در ایستگاه اصلی نیست و جهت برنامه ریزی دقیق باید در منطقه یک ایستگاه هواشناسی مجهز یالایسیمتر (هر کدام که اقتصادی باشد) احداث نمود. دلیل احتمالی این رفتار این است که اثرات کویری باعث تغییرات شدیدمتغیرهای آب و هوایی در طول شبانه روز شده و در نقاط نزدیک به هم نیز باهم اختلاف شدید دارند. ولی در شرایط اضطراریبا کمی اغماض (NRMSE بین 31 تا 33 درصد و با درجه ضعیف در مرز نسبتا خوب) می توان از برخی مدل های هوشمند درقالب سناریوی ج و برخی مدلهای هوشمند و یک مدل غیر هوشمند واسنجی شده در قالب سناریوی ب در شرایط کمبود یانبود داده از ایستگاه های نزدیک بهره برد.

کلیدواژه ها:

تبخیر و تعرق ، مدل پنمن مانتیث فایو ، مدل های تجربی ، مدلهای تجربی واسنجی شده ، مدل های هوشمند