محمدحسین حضرتی - گروه هنر، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران
کریم حسین زاده دلیر - گروه هنر، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

فضای سبز شهری بخشی از فضاهای باز شهری است که عرصه های طبیعی یا مصنوعی آن، تحت استقرار درختان، درختپه ها، گلها، چمن ها و سایر گیاهانی است که بر اساس نظارت و مدیریت انسان، با در نظر گرفتن ضوابط، قوانین و تخصص های مرتبط به آن، برای بهبود شرایط زیستی و رفاهی شهروندان و مراکز جمعیتی غیر روستایی، حفظ، نگهداری یا احداث می شوند. فضاهای سبز به دو دسته پهنه ای و خطی تقسیم می شوند. فضاهای سبز پهنه ای فضاهایی هستند که در نقشه های شهر نیز، به عنوان لکه های سبز دیده می شوند. و فضاهای سبز خطی به فضاهایی اطلاق می شوند که متناسب با هویت ظرفیت جابه جا شدگی شهرها و گذرگاه ها مورد توجه قرار می گیرند. به طوری که ممکن است درنقشه های شهری نیز، هم دیده نشوند. هر چند نقش بسیار مهمی را در کنترل مسایل زیست محیطی و کالبدی شهر بر عهده دارند. از آن جا که تمامی فضاهای سبز خطی، در مالکیت عموم مردم قرار دارند بنابراین تقسیم بندی بر اساس مالکیت فقط در مورد فضاهای سبز پهنه ای اعمال می شود. توسعه و گسترش فضای سبز با توجه به گسترش روزافزون جمعیت و ساخت و سازهای شهری و نیاز ضروری انسان ها به فضای سبز برای ایجاد تعادل اجتماعی، جسمانی و روحی، امری مهم وحیاتی به شمار می آید.در کشوری مثل ایران که بیشتر مناطق آن در کمربند خشک جهان واقع شده، شهرها برای مقابله با آلودگی های صوتی و هوا، همچنین کاهش استرس های محیطی بیشتر ازهر نقطه دیگری به فضای سبز نیاز دارند.فضای سبز به عنوان جزیی از بافت شهرها و بخشی از خدمات شهری ضرورت یافته و نمیتوان آن را جدا از نیازهای جامعه شهری دانست، از این رو فضای سبز باید از نظر کمی و کیفی متناسب با حجم فیزیکی شهر، نیازهای جامعه و با توجه به شرایط اکولوژیکی شهر و روند گسترش آتی آن توسعه یابد تا بتواند به عنوان فضای سبز فعال بازدهی زیست محیطی مستمری داشته باشد. رشد صنعت و افزایش جمعیت در شهرها، به ساخت و سازهای سودگرایانه منجر شده است. این ساخت و سازها به مسایل بهداشتی و تامین حداقل نور و هوا در مناطق متراکم شهری توجهی نداشته است. از سوی دیگر، ضرورت ایجاد کاربری های جدید شهری، برای پاسخگویی به نیازهای روز افزون و اسکان جمعیت به تدریج باعث کاهش سهم فضاهای سبز و باغ های شهری گردیده و در نتیجه موجب آلودگی محیط زیست شده است. شایان ذکر است که با افزایش روند انهدام طبیعت، توجه انسان به منابع طبیعی نیز فزونی یافته وبهره وری از آن جایگزین احترام به طبیعت گردیده است. تشویق مردم به درخت کاری در محوطه های کوچک فضای خانه ها، کاشتن نهال در کناره خیابان ها، استفاده از فضاهای آزاد برای توسعه پارک های کوچک از جمله اقدامات موثر در توسعه فضای سبز است. مقاله حاضر به بررسیم مفاهیم بنیادین در توسعه فضاهای شهری پرداخته و اصول طراحیفضای سبز را مورد مطالعه قرار می دهد.

فضای سبز، طراحی، محیط های شهری