لاله ابوالحسینی - دانشجوی کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، ایران
رشید قدیری - عضو هیات علمی و مدیر گروه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، ایران

یکی از رویکردهای آسیب شناسانه به نظام آموزشی در اشکال مختلف آن توجه به صدمات جسمانی است که به سبب در گیری در امر آموزش به علم آموزان وارد می آید .این صدمات دارای طیف وسیعی می باشد وبعضا اشتغال به امر تعلیم و تعلم را به مخاطره می اندازد. امروزه خسارات وارد بر دانش آموزان و خسارات ناشی از عمل دانش آموزان چنان حجم عظیمی را به خود اختصاص داده که در برخی از کشور ها، قسمتی از حقوق مسیولیت مدنی تحت عنوان حوادث آموزشی به طور ویژه به طرق جبران این خسارات می پردازد که عمده این خسارات نیز ناشی از تقصیر آموزگاران می باشد.در فقه امامیه قرنها پیش به مسیولیت شخصی معلم اشاره شده است. امروزه یکی از مسیولیت های خاص، مسیولیت ناشی از عمل غیر است که یکی از اقسام آن، مسیولیت آموزگار ناشی از آسیب یا صدمه وارده به دانش آموز می باشد. از آنجایی که معلم و مربی در زمان موظفی خود می باید از دانش آموزان خود مراقبت و حراست کند. مطابق ماده یک قانون مسیولیت مدنی که بیان می دارد هر کس بدون مجوز قانون عمدا یا در نتیجه بیاحتیاطی به جان یا سلامتی یا مال یا ازادی یا حیثیت یا شهرت تجارتی یابه هر حق دیگرکه به موجب قانون برای افراد ایجاد گردیده لطمهای وارد نماید که موجب ضرر مادی یا معنوی دیگری شود مسیول جبران خسارت ناشی از عمل خود می باشد موظف به جبران خسارت وارده به فرد (دانش آموز) می باشد چه مستقیما خودش خسارت را وارد نماید یا به مباشرت موجب این خسران گردد. باید گفت که اگر معلمی در مدرسه در نگهداری و مواظبت از دانش آموزی مرتکب تقصیر شده باشد ( خود وظیفه نگهداری را انجام نداده باشد که حقوقدانان این نقش را در وقوع جرم را سبب می دانند) و کودکی به دیگری خسارت وارد آورد( حقوقدانان این نقش را مباشر (328ق.م)می دانند (با لحاظ اقوی بودن سبب) گاهی نقش سبب (331ق.م) بیشتر از مباشر می شود، همچون به کارگیری صغیر و مجنون برای جرمی، معلم مسیول جبران خسارت ناشی از عمل دانش آموز می باشد. دلیل دیگر این که اگر به قول فقها حدیث شریف منقول از حضرت امام صادق (ع) مبنی بر این که من اضر بشیء من طریق المسلمین فهو ضامن قاعده عامی باشد(علامه حلی، 1413. ج9./120 ) صورت نزاع یعنی مسیولیت معلم به سبب کوتاهی در نگهداری از دانش آموز در خسارتی که دانش آموز به دیگری وارد آورده مشمول قاعده می باشد. مسیولیت آموزگار منوط به وظیفه مراقبتی است که در خصوص دانش آموز بر عهده دارد و شرط سنی برای دانش آموز وجود ندارد. همچنین شرط دیگر، اثبات تقصیر آموزگار می باشد (نقش سببی وی). همچنین باید رفتار دانش آموز نیز مقصرانه باشد(عنصر معنوی جرم). به طور کلی مدیر و معلم مسیول و جبران کننده خسارات وارده برای افرادی که به آنان واگذار شده تا از آنان مراقبت نمایند هستند، حال این خسارت توسط آنان در اثر تنبیه یا بی احتیاطی یا عدم استفاده از ابزار ایمنی صورت پذیر یا توسط دانش آموز دیگر و همچنین دولت موظف به ایجاد شرایط مناسب و امن برای اجرای کلاس و کارگاه می باشد.

آموزگار، مسیولیت مدنی، دانش آموز، دولت، آموزشگاه،خسارت