نقد و بررسی سن قانونی ازدواج کودک در قوانین ایران با توجه به جنبه های روانشناسانه آن

امروزه سن ازدواج در کودکان از جمله مسایل مهمی است که در تمامی جوامع مورد بحث می باشد، زیرا در برخی جوامع سن قانونی ازدواج برای کودکان پایین می باشد که نشان از پایین بودن سطح فکر و ذهنیت آن جامعه نسبت به مسایل و مشکلات ناشی از پایین بودن سن ازدواج کودک دارد. در ایران نیز سن ازدواج در قوانین مجازات اسلامی و قانون مدنی پایین است و همین باعث نگرانی هایی در آینده آنان می شود. طبق مواد 1043 و 104 قانون مدنی سن نکاح برای دختر نیز همانند ازدواج دایم 13 سال است، این یعنی پدر و جدپدری با نفوذی که بر کودک 13ساله دارند به راحتی می توانند نه تنها ازدواج دایم که ازدواج موقت کودک خود را رقم بزنند. اما در صورتی که بخواهند کودک را زودتر از سن قانونی خود مزدوج کنند باید سه شرط اذن ولی، اجازه دادگاه صالح و مصلحت کودک به طور دقیقی مشخص باشد تا ازدواج زیر سن قانونی صورت بگیرد. که این خود نیازمند بررسی پروسه ای قانونی است که دادگاه ها به همین راحتی اجازه ازدواج طفل را نمی دهند، زیرا باید ابتدا از رشد عقلی و اماره رشد او اطمینان پیدا کنند. از آنجایی که در اسناد بین المللی سن ازدواج برای دختر و پسر فرقی نداشته و سن هر دو برای ازدواج 15 سال کامل می باشد، از این جهت قوانین ایران با اسناد بین المللی همسو نبوده و بین سن ازدواج دختر و پسر فرق قایل شده است. سن ازدواج در دختر را 13 سال و در پسر را 15 سال انتخاب کرده است. این نشان از تبعیت قوانین ایران از آموزه های دینی و اسلامی دارد که نشات از فقه شیعی دارد. مشخص است که قانونگذارما به آسیب های ازدواج زودهنگام نسبت به کودکان بی توجه بوده و نسبت به این امر مهم توجهی نداشته است. این آسیب ها در دختران بیشتر قابل مشاهده بوده، مواردی مانند بارداری زودهنگام، مقاربت های زودهنگام، اختلال در روند قاعدگی از موادری است که در ازدواج زود هنگام وجود دارد. البته این آسیب ها نه تنها متوجه خود کودک بلکه متوجه خانواده های آنان نیز می شود. در بسیاری از موارد به دلیل پایین بودن سن دختر و پسری که با یکدیگر ازدواج کرده اند و از رشد عقلی کافی برخوردار نبوده اند قتل ها، نزاع ها، خشونت های خانوادگی زیادی بین آن ها و خانواده های طرفین به وقوع می پیوندد، زیرا پایین بودن سن آن ها بهد آنان اجازه نمی دهد وقتی در کنار یکدیگر قرار گرفتند با یکدیگر کنار بیایند و یکدیگر را درک کنند و همین مسیله باعث به وجود آمدن اختلافات زیاد و در نتیجه افزایش طلاق در سن پایین می شود. در ماده 1041 قانون مدنی به کودک اجازه داده که در سن 13 سال دختر و 15 سال پسر ازدواج کنند در صورتی که در قانون افتتاح حساب بانکی و داشتن کارت اعتباری و گواهینامه رانندگی در سن 18 سال به بالا مجاز می باشد. نکتهدای که با سن ازدواج کودک کاملا در تعارض می باشد. اگر کودک در زیر سن 18 سال توانایی اداره برخی کارهای مالی را ندارد پس چگونه می تواند زندگی زناشویی را اداره کند اینجا ابهاماتی پیش می آید که با اصول منطقی ذهن جور در نمی آید. هرچند که روانشناسان به این امر اگاهی یافته داند که ازدواج زودهنگام برای کودکان اثرات مخربی برای جسم و روح و روان کودک دارد که باید به آن ها اهتمام ورزید. در همین راستا مقاله حاضر در پی بررسی سن قانونی ازدواج در قوانین ایران در پی مسایل روانشناختی خواهد پرداخت.

کلیدواژه ها:

سن ازدواج ، اماره رشد ، کودک ، جنبه های روانشناسی ، فقه و حقوق ایران