علی اصغر حق طلب - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه آزاد مشهد. ایران
عباس ایزدپناه - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه آزاد مشهد. ایران

اطفال و نوجوانان مهمترین سرمایه یک جامعه را تشکیل می دهند و به دلیل نقش مهمی که در آینده هر جامعه دارند لذا در مواقع بزه دیدگی و بزهکاری باید بیشترین توان را جهت علل و چرایی آن و کمک و مساعدت جهت تکرار مجدد آن به عمل آید. از طرفی دوران کودکی دورانی حساس دوره ای است که شخصیت کودک در آن دوران شکل گرفته و در صورتی که به این قشر در هنگامی که باید مورد توجه قرار گیرند توجهی نشود باعث لطمات زیاد و غیر قابل جبرانی به آینده یک کشور وارد می آورند. کودکی که مورد بزه دیدگی واقع می شود و یا بزهکاری از او سر میزند قبل از هر چیز نیاز به حمایت و پشتیبانی از سوی نهادهای قضایی دارد که او را مورد بازخواست قرار داده و علت را از او جویا می شوند. مددکار اجتماعی یکی از نهادهای پیشگیری از جرایم و بزهکاری می باشد که با دخالت به موقع و ارایه راهنمایی ها و مشاوره های مفید و ارزنده در پی کاهش جرایم می باشد. هر چند مددکار اجتمعی می تواند قبل از وقوع حادثه و ارتکاب جرم به برخی افراد کمک کرده و از بروز جرم جلوگیری نماید. در پیشگیری از ارتکاب جرم از طریق مددکاری راهکارهای متعددی وجود دارد. مانند راهکارهای مبتنی بر سطح فردی که توجه آن بر مشکلاتی که ممکن است فرد را در خطر شرکت در ارتکاب جرم قرار می دهد . هدف این برنامه ها می تواند کودکان و یا جوانان باشد. اما متاسفانه در کشور ما به دلیل فقدان دادرسی اطفال و بی اصول بودن مخدمات مددکاری اجتماعی در نظام کیفری ایران خدمات مفید و ارزنده ای را ارایه نمی کنند، لذا این امر باعث تضییع حقوق کودکان در امر دادرسی می شود. کودک و نوجوان بزهکار در هنکام ارتکاب جرم دستگیر شده و به دادگاه برده می شوند و در اینجاست که نقش مددکار اجتماعی به عنوان یاری دهنده به کودک نقش اصلی را بازی می کند. اینجاست که کودک نیاز به کسی دارد که بتواند با او راحت حرف بزند و از علل جرمش بگوید. قطعا مددکار اجتماعی با ارشادات خود بهتر می تواند بر شخصیت کودک بزهکار آگاهی یابد که علاوه بر بازدارندگی کودک از جرم کمکی برای دستگاه قضایی رسیدگی کننده به جرم باشد. از آنجایی که کودکان و نوجوانان بزرگ شدن در خانواده هایی که کودکان را مورد حمایت خود قرار نمی دهند و یا در محله هایی زندگی می کنند که جرم خیز است بزهکار و یا بزه دیده واقع می شوند، در چنین شرایطی حضور افرادی که متخصصین ویژه غیر قضای نظیر مددکاران اجتماعی، روانشناسان بالینی کودک، مشاوران و روان درمانان به عنوان عامل اصلی بازپروری و پیشگیری از تکرار جرم یا بزه دیدگی اطفال نقش ایفا می کنند. مددکاران اجتماعی با آموختن مسایل روانشناختی، جامعه شناختی، جرمشناختی و ... و رعایت اصول متععد حرفه ای مانند اصل پذیرش و اصل فردیت و ارایه خدمات مختلف به دنبال کمک کردن به نظام عدالت کیفری جهت رسیدگی قضایی به جرایم و بزهدیدگی اطفال و نوجوانان می باشند. همچنین می توانند با تحقیق از وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی از خانواده طفل بزهکار یا بزه دیده و او ذهنیت شفافتری نسبت به چرایی مسیله در قاضی و دادستان رسیدگی کننده به جرم ایجاد نماید.

کودک و نوجوان، بزهکاری، بزه دیدگی، مددکاران اجتماعی، فرایند دادرسی، پیشگیری از جرم