هدیه احمدپری - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران،
سیدابراهیم هاشمی گرم دره - استادیار گروه مهندسی آبیاری و زهکشی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران،
مریم بابایی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران،
محسن اسکافی نوغانی - کارشناس گروه آبیاری و زهکشی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران،

رشد روزافزون جمعیت و افزایش تقاضا برای آب و غذا از یک طرف و محدود بودن منابع آبی و خشکسالیهای اخیر از طرف دیگر، لزوم استفاده از آبهای نامتعارف مانند آبهای شور، فاضلابها و پسابهای کشاورزی را برای استفاده مجدد در کشاورزی محتمل کرده است. از اینرو کاربرد پساب به عنوان یک منبع دایمی آب در کشاورزی علاوه بر تامین بخشی از نیازهای آبی این بخش، باعث صرفهجویی و دوام منابع آبی موجود نیز میگردد. علاوه بر این وجود عناصر غذایی گیاهی در پساب تصفیه خانه ه ا، مصرف کودهای شیمیایی و بالطبع اثرات زیست محیطی استفاده از آنها را کاهش میدهد. بنابراین پسابها در صورتیکه با اعمال تمهیدات لازم بکار گرفته شوند میتوانند بخش قابل توجهی از نیازهای آبی در بخش کشاورزی را تامین نمایند و در نتیجه از آبهای سالم برای استفاده در دیگر بخشهای ضروری (آشامیدنی، مصارف پزشکی و غیره) استفاده گردد. البته ترکیبات شیمیایی و بیولوژیکی پسابها ایجاب میکند که پسابها مورد تصفیه قرار گرفته و کاربرد آنها با نظارت حساب شده و دقیق انجام گیرد. با توجه به این که پساب تصفیه شده یک منبع غیر متعارف و در عین حال مناسبی برای آبیاری محصولات کشاورزی است اما بدون انجام مطالعه بر شرایط آب و هوایی، خاک و روش کشاورزی در هر منطقه نباید پساب تصفیه شده را برای آبیاری محصولات کشاورزی استفاده نمود. برای اطمینان در استفاده از پساب باید اثرات دراز مدت زیستمحیطی آن را در نظر داشت و یکسری مراقبتها که شامل آزمایشات فیزیکی، شیمیایی و زیست محیطی است بر روی خاک انجام داد. هنگام استفاده از پساب در آبیاری در نظر گرفتن اثرات درازمدت زیستمحیطی منابع آب، خاک و گیاهان ضروری است. بنابراین استفاده از پساب در کشاورزی برای اهداف توسعه اقتصادی فقط زمانی قابل اجرا خواهد بود که حفاظت و نگهداری طولانی مدت منابع و همچنین حفاظت سلامت عموم امکانپذیر باشد. بررسی استفاده از پساب در کشاورزی نشان میدهد که به کار گیری پساب در کشاورزی اگر چه با فواید زیادی توام است ولی چنانچه این امر بدون برنامه ریزی دقیق و اعمال مدیریت و نظارت صحیح انجام پذیرد میتواند اثرات اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی حاد و متعددی را در پی داشته باشد.

خشکسالی، آبهای نامتعارف، دوام منابع آبی، اثرات زیست محیطی، توسعه اقتصادی، مدیریت و نظارت صحیح