محمد مسافری - گروه مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی تهران
امیرحسین محوی

آرسنیک یکی از عناصر کمیاب در پوسته زمین است که از لحاظ فراوانی در رده بیستم جای گرفته و اغلب به شکل سولفید آرسنیک یا آرسناتهای فلزی و آرسنیدها وجود دارد. این ماده در کشاورزی، دامداری، پزشکی، الکترونیک، صنعت و متالوژی کاربرد داشته و از طریق محلول شدن از کانیها و مواد معدنی، تخلیه پسابهای صنعتی و انباشت اتمسفری وارد منابع آب می گردد. اغلب مشکلات گزارش شده در خصوص حضور آرسنیک در سیستمهای آبرسانی مربوط به آبهای زیر زمینی حاوی آرسنیک ژئوژنیک در غلظتهای بالاست. آرسنیک(V) متداولترین گونه حاضر در آبهای سطحی با هوادهی خوب بوده و در آبهای زیرزمینی، آرسنیک(III) شایع می باشد. حضور این ماده در آب آشامیدنی مناطقی از کشورهای مختلف دنیا مانند آرژانتین، بنگلادش، چین، شیلی، گینه، مجارستان، هند، مکزیک، تایلند و ایالات متحد مشخص شده است. براساس تقسیم بندی IARC ترکیبات غیر آلی آرسنیک در گروه 1(سرطانزا برای انسانها) قرار دارد. مطالعات مختلف ارتباط پر معنی مابین غلظت بالای آرسنیک در آب آشامیدنی و سرطانهای کبد، حفره بینی، شش، پوست، مثانه و کلیه در مردان و زنان و پروستات و کبد در مردان را مشخص نموده است.WHO مقدار 0/01 mg/l را به عنوان مقدار رهنمود نظارتی برای آرسنیک وضع کرده و این در حالی است که MCL تعیین شده در استاندارد ایران0/05 mg/l می باشد.در خصوص حذف آرسنیک و دستیابی به حدود تعیین شده روشهای مختلفی مانند انعقاد/فیلتراسیون، سبک سازی با آهک، آلومینای فعال، تبادل یون، فرآیندهای غشایی و روشهای دیگر بکار گرفته شده که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارد. در این مقاله با توجه به احتمال حضور آرسنیک در آب آشامیدنی مناطقی از ایران(خصوصاً مناطق معدنی) جنبه های مختلف حضور، نگرانیهای بهداشتی، استاندارد و روشهای حذف آن مورد بررسی قرار گرفته و تازه ترین اطلاعات موجود در مقالات علمی و سایتهای اینترنتی ارائه شده است.

آرسنیک، آب آشامیدنی، نگرانی بهداشتی، استاندارد، حذف